Abdülhamit Döneminde Kitap ve Dergi Sansürü

Abdülhamit dönemi düşünüldüğünde basın ve yayın alanında akla ilk gelen husus şüphesiz sansür konusudur. Toplumda bu mesele etrafında oluşan kanaat ise çoğu kere Abdülhamit döneminden sonra yazılan hatıratlara dayanmaktadır. Dönemiyle birlikte Abdülhamit'i eleştirmek adına kimi zaman komedi unsurlarıyla beslenen ve olumsuz Abdülhamit imgesini pekiştirmekte etkili olan bu kanaatin gerçeklik derecesinin sorgulanması icap etmektedir. Sansür meselesinin adı geçen dönemle ilgili belgeler ve diğer kaynaklar esas alınarak değerlendirilmesi, bu belge ve kaynakların tetkikinden sonra ulaşılacak bilgilerle mevcut bilgilerin mukayese edilmesi, ayrılan ve birleşen tarafların ortaya çıkarılması ve nihayetinde kesin bir sonuca ulaşılması gerekmektedir. Arşiv belgeleri ise bizi bu amaca ulaştıracak en güvenilir kaynaklar durumundadır. Elinizdeki çalışma Abdülhamit döneminde yaşanan ve bizzat devlet tarafından soruşturulan bir olayla ilgili olarak Başbakanlık Osmanlı Arşivi'nde bulunan belgelerden hareketle kaleme alınmıştır. Sansür memurlarının hareket tarzı, kalem erbabının sansürle ilgili şikâyetleri ve soruşturma komisyonunun meseleye yaklaşımı hakkında çarpıcı bilgiler içeren bu çalışma, sansür konusunda Abdülhamit sonrasında yazılan yazı ve hatıratlarla birlikte değerlendirildiğinde bütünü görmek adına önemli bir boşluğu dolduracak niteliktedir.