Ağıtların Diliyle Dersim '38 Tertele

Z Yapım’dan tarihle yüzleştiren bir etnomüzikoloji çalışması

1937-38’de Dersim’de yaşananları ağıtlar, fotoğraflar ve belgelerle ortaya koyan ve üç CD bir kitaptan oluşan çok boyutlu çalışma, yörenin bugüne kadar dile gelmemiş hüznünü en yalın ama en çarpıcı haliyle karşımıza çıkarıyor.

Belgesel ve müzik yapımcısı Nilüfer Saltık ile sözlü tarih araştırmacısı Cemal Taş’ın ortak çalışmalarının sonucu olarak ortaya çıkan Ağıtların Diliyle Dersim ’38 Tertele, üzerine yeni yeni konuşulmaya başlanan bir dönemin hatıratını, mağdurların dilinden ağıtlar aracılığıyla seslendiriyor. ‘38’de Dersim’de yaşanan katliamı konu alan 33 ağıtın sözleri, öyküleri ve otantik sesleriyle, olayların geçtiği yer ve ağıda konu olan kişilerin fotoğraflarından oluşan çalışma üç CD ve 500 sayfalık bir kitaptan oluşuyor.

Ön sözünü kısa süre önce kaybettiğimiz değerli aydın Vedat Türkali’nin yazdığı ve Kırmançca/Zazaca, İngilizce ve Türkçe olmak üzere üç dilde yayınlanan kitap/CD hem resmi tarihin dışında hem de muhalif anlatı kalıplarının ötesinde düşünmeye cesaret eden bir tarih anlayışı ortaya koyuyor.

Ağıtların Diliyle Dersim ’38 Tertele, 4 yıllık bir çalışmanın ürünü olsa da aslında 25 yıl boyunca biriktirilen fotoğraf, belge ve sözlü tarih kayıtlarına dayanıyor. Belge ve fotoğraflar bu konuda en geniş birikime sahip olan Hasan Saltık arşivinden. Ağıtlar ise Cemal Taş’ın 80’li yıllardan bu yana derlediği sözlü tarih ve müzik arşivinden. Ardından Nilüfer Saltık ve Cemal Taş eldeki fotoğraf ve haritaların izinden giderek, toplu kıyım yerlerini, mağaraları, mezraları yeniden belgeledikleri bir alan çalışması gerçekleştirerek kitaba taşıdılar.

Ağıtların Diliyle Dersim ‘38 Tertele ile yazarlar, yörede “Tertele” olarak isimlendirilen olayın bıraktığı izleri en çıplak dille aktaran ağıtlar çerçevesinde, her bir ağıdın öyküsünü ayrıntılı olarak aktararak, yaşamını yitirenleri mevcut bilginin elverdiği ölçüde isimleriyle anarak, hakikati ortaya çıkarma eylemine katkıda bulunmayı amaçlıyorlar.