Alman İdealizmi

Fichte ve Schelling Alman İdealizmi olarak bilinen felsefi süreçte Kant ve Hegel arasında, Arı Usun Eleştirisini üreten kuşkucu ve Arı Usun Bilimini üreten ussalcı arasında dururlar. Bu düzeye dek, çabaları Hegelin çalışmasında noktalanan Alman idealistleri Kantın inanca yer açabilmek için bilgiyi bir yana atan sözde felsefesini bir yana atarlar. Kuşkuculuğun hangi markasını taşırsa taşısın tüm kötümser senaryonun tersine, Fichtenin ve Schellingin felsefeleri insanı onurlandırır, onun değerini doğrular, onu Kantın felsefesi tarafından da aklanan kuşkucu hiçlikten kurtarmayı ister. Felsefenin işi insanın nasıl bilemeyeceğini bilmek değil, ama bilmenin olanağını kavramak, onu salt bilme sevgisi olmanın ötesine, edimsel bilgi olmaya doğru geliştirmektir. Tanıtlama bilgi demektir, ve felsefenin parolasıdır. Böylece felsefe tarihinde ilk kez Fichte kategorileri Kantın yaptığı gibi şuradan buradan toparlamak yerine ussal olarak çıkarsama girişiminde bulundu. Ve Schelling, Doğaya insan bilincine sıkışmış bir görüngü olarak ve Doğanın Bilimine ancak görüngünün bilimi olarak izin verebilen Kantın tersine, Doğanın özsel olarak nesnel-ussal Biçim tarafından belirlenen Özdek olduğunu, Biliminin insanın düşünce yeteneğinin içinde olduğunu ileri sürdü. Onlar için eleştirel sorun yalancı bir sorundu çünkü eleştirenin kendisinin, öznel kişiliğin eleştirme yetkinliği, hakkı ve gücü yoktu; keyfi davranıyordu, ruhbilimsel kuşkunun mantıksal düşünmeyi yenmesine izin veriyordu. Bu iki idealist ne Kavramların Dizgesini çıkarsamayı, ne de Doğa Felsefesinin modelini üretmeyi başarabildiler. Felsefe Tarihinin önemini, Diyalektiğin gerçek karakterini, bilgide Yöntemin Kavramın kendisinin nesnel açınımı demek olduğunu, bilginin dizgesel yapısını kavrayamadılar. Bilginin bu gerçek koşullarının bilgisini üretme işi Hegele kaldı. Onun çalışmasında özgür ussal düşünce Alman İdealizmi gibi tarihsel, kültürel, göreli bir sıfattan bağışlanacaktı. Aziz Yardımlı KİTAPTAN On dokuzuncu yüzyılın erken yıllarında Alman felsefe dünyasında metafiziksel kurgunun batı felsefesinin uzun tarihinde yer almış olan en göze çarpar çiçeklenmelerinden birini buluruz. Bize bir dizgeler ardışıklığı, olgusallığa ve insan yaşam ve tarihine ilişkin özgün yorumlardan öyle bir dizi sunulur ki, sorgulanamayacak bir görkem içerisinde durur ve bugün bile kimi kafalarda en azından özel bir çekim gücü yaratabilir. İÇİNDEKİLER BÖLÜM BİR GİRİŞ 1. Ön Notlar 2. Kant'ın Felsefesi ve İdealist Metafizik 3. İdealizmin Anlamı, Dizge Üzerinde Diretmesi ve Felsefenin Gücü ve Alanına Güveni 4. İdealistler ve Tanrıbilim 5. Romantik Devim ve Alman İdealizmi 6. İdealist İzlenceyi Yerine Getirmedeki Güçlük 7. Alman İdealizmindeki İnsanbiçimsel Öğe 8. İdealist İnsan Felsefeleri BÖLÜM İKİ FICHTE (1) 1. Yaşam ve Yazılar 2. Felsefenin Temel İlkesi İçin Araştırma Üzerine; İnakçılık ve İdealizm Arasında Seçim 3. Arı Ben ve Anlıksal Sezgi 4. Arı 'Ben' Kuramı Üzerine Yorumlar; Bilincin Görüngübilimi ve İdealist Metafizik 5. Felsefenin Üç Temel İlkesi 6. Fichte'nin Eytişimsel Yöntemi Üzerine Açıklayıcı Yorumlar 7. Bilim Kuramı ve Biçimsel Mantık 8. Bilincin İki Çıkarsaması Üzerine Genel Düşünce 9. Kuramsal Çıkarsama 10. Kılgısal Çıkarsama 11. Fichte'nin Bilinci Çıkarsaması Üzerine Yorumlar BÖLüM ÜÇ FICHTE (2) 1. Giriş Notları 2. Sıradan Ahlaksal Bilinç ve Töre Bilimi 3. İnsanın Ahlaksal Doğası 4. En Yüksek Ahlak İlkesi ve Eylemlerin Ahlaksallığının Biçimsel Koşulu 5. Yanılmaz Bir Kılavuz Olarak Duyunç 6. Biçimsel Ahlak Yasasının Felsefi Uygulaması 7. Ahlaksal Belirlenim Düşüncesi ve Fichte'nin Genel Olgusallık Görüşü 8. Öz-bilincin Bir Koşulu Olarak Dünyada Bir 'Kendi'ler Topluluğu 9. Hak İlkesi ya da Kuralı 10. Devletin Çıkarsaması ve Doğası 11. Kapalı Tecim Devleti 12. Fichte ve Ulusalcılık BÖLÜM DÖRT FICHTE (3) 1. Fichte'nin Din Üzerine Erken Düşünceleri 2. Bilim Kuramının İlk Yayımında Tanrı 3. Tanrıtanımazcılık Suçlaması ve Fichte'nin Yanıtı 4. İnsanın Belirlenimi'nde Sonsuz İstenç 5. Varlık Felsefesinin Gelişimi 6. Din Öğretisi 7. Geç Yazılar 8. Fichte'nin Varlık Felsefesi Üzerine Açıklayıcı ve Eleştirel Yorumlar BÖLÜM BEŞ SCHELLING (1) 1. Yaşam ve Yazılar 2. Schelling'in Düşüncesindeki Ardışık Evreler 3. Erken Yazılar ve Fichte'nin Etkisi BÖLÜM ALTI SCHELLING (2) 1. Bir Doğa Felsefesinin Olanağı ve Metafiziksel Zemini 2. Schelling'in Doğa Felsefesinin Genel Çizgileri 3. Aşkınsal İdealizm Dizgesi 4. Sanat Felsefesi 5. Özdeşlik Olarak Saltık BÖLÜM YEDİ SCHELLING (3) 1. Kozmik Düşüş Düşüncesi 2. İnsanda ve Tanrıda Kişilik ve Özgürlük; İyi ve Kötü 3. Olumsuz ve Olumlu Felsefe Arasındaki Ayrım 4. Mitoloji ve Tanrısal-Bildiriş 5. Schelling Üzerine Genel Notlar 6. Schelling'in Etkisi Üzerine Notlar ve Kimi Yakın Düşünürler BÖLÜM SEKİZ SCHLEIERMACHER 1. Yaşam ve Yazıları 2. Temel Dinsel Deneyim ve Yorumu 3. İnsanın Ahlaksal ve Dinsel Yaşamı 4. Son Notlar KAYNAKÇA SÖZLÜK DİZİN