Aydınlanmanın Diyalektiği

Aydınlanmanın Diyalektiği Frankfurt Okulunun en etkili olmuş yayınıdır. II. Dünya Savaşı sırasında yazılmış ve bir süre gizlice çoğaltıldıktan sonra 1947de Hollandada kitap olarak basılmıştır. Yazarlar Önsözde niyetlerini şöyle açıklarlar: As¬lın¬da ama¬cı¬mız, in¬san¬lı¬ğın ger¬çek¬ten in¬sa¬ni bir duruma ulaş¬mak ye¬ri¬ne ne¬den ye¬ni bir tür bar¬bar¬lı¬ğa bat¬tı¬ğı¬nı an¬la¬mak¬tan faz¬la¬sı de¬ğil¬di. Ama kitap bütün bunların da ötesine geçer. Batı tarihinin doğuşunu ve öznelliğin, mitlerde temsil edildiği üzere, doğaya karşı mücadelede kendisini tanımlamasını, günümüzün en tehdit edici deneyimleriyle bağlantılandırır. Pratik hayattan koparılmış bilim, biçimselleştirilmiş bir ahlak, eğlence kültürünün güdümleyici doğası ve paranoit davranış yapısı, saldırgan bir antisem itizmin Aydınlanmanın sınırlarını belirlediğini iddia eder. Yazarlara göre bu öz-yıkımsal eğilim en baştan beri aydınlanmada içkin olarak vardı; yani Nasyonal Sosyalist dehşet modern tarihten bir sapma olmayıp, Batı uygarlığının en temel özelliklerinin ifadesiydi. Adorno-Horkheimere göre Batı aklının bu öz-yıkımı, toplum ile doğaya egemen olmanın tarihsel diyalektiğinden kaynaklanmaktadır. Bu ayrımı ideoloji haline getiren Aydınlanmanın izini söylencesel kökenlerine kadar sürerler. Mit za¬ten Ay¬dın¬lan¬ma¬dır ve: Ay¬dın¬lan¬ma mi¬to¬lo¬ji¬ye ge¬ri dön¬mek¬te¬dir. Bu paradoks Aydınlanmanın Diyalektiğinin temel tezidir.