Bilgi Yanılsaması: Neden Hiç Tek Başımıza Düşünmeyiz

İnsan zihni aynı anda hem muhteşem hem de zavallı olabiliyor. Ateşi ehlileştirdik, Ay'a ayak bastık ama yine de her birimiz her gün basit hatalar yapmaya ve mantıksız davranmaya meyilli cahil bireyleriz.

İnsanlar karmaşık topluluklar kurmayı ve teknolojik ürünler geliştirmeyi başardı ama pek çoğumuz tükenmez kalemin ya da klozetin nasıl işlediğinden bihaberiz. Peki bizzat kullandığımız şeyleri bile bu kadar az anlarken bunca şeyi nasıl başardık? Bilişsel bilim insanları Steven Sloman ve Philip Fernbach, zihinsel açıdan eksik yanlarımıza rağmen zengin bir bilgi toplumunda yaşadığımız için hayatta kaldığımızı, hatta kendimizi ileri taşıdığımızı öne sürüyor. Zekâmızın kaynağı etrafımızdaki şeylerden ve insanlardan besleniyor. Sürekli kendi kafamızın dışındaki bilgiden ve uzmanlıktan faydalanıyoruz: Çevremizdeki, sahip olduğumuz şeylerdeki ve ait olduğumuz topluluktaki bilgiyi kullanıyor ve genellikle bunun farkına bile varmıyoruz.

Zekânın ve bilginin komüne ait doğası, aslında bildiğimizden çok daha fazlasını bildiğimizi düşünmemizin, politik görüşlerin ve yanlış inanışların değişmesinin zorluğunun, eğitimde ve yönetimde birey odaklı yaklaşımların çoğunlukla başarısız olmasının nedenini açıklıyor. Fakat işbirlikçi zihinlerimiz harika şeyler başarmamızı sağlıyor. Bilgi Yanılsaması, gerçek dehanın, etrafımızdaki topluluğu kullanarak yarattığımız zekâda bulunabileceğini ileri sürüyor.

“Bilgi Yanılsaması'nda bilişsel bilim insanları Steven Sloman ve Philip Fernbach, rasyonel bireyin tabutuna bir çivi daha çakıyor. Hatta sadece rasyonalitenin değil, düşünen birey fikrinin de bir efsane olduğunu ileri sürüyor.”

Yuval Harari, çoksatan Sapiens ve Homo Deus kitaplarının yazarı

“Düşünce yapımız hatalarla dolu. Bu kitabı okuduktan sonra aldığınız kararların kalitesindeki değişimi siz de fark edeceksiniz.”

Rolf Dobelli

“Sandığımızdan çok daha az şey biliyoruz, buna sahip olduğumuz bilginin miktarı hakkındaki bilgi de dâhil. Bu hastalığın bir tedavisi yok ama bir çözümü var: bu harika kitap. Bilgi Yanılsaması, bireysel cahilliğimizi ve kolektif bilgeliği nasıl idare edeceğimize dair fikirlerle dolu.”

Steven Pinker, Harvard Üniversitesi profesörü ve yazar

“Sloman ve Fernbach, bazı şeyleri ne kadar hafife aldığımız ve aslında ne kadar az şey anladığımız konusunda zekice örnekler veriyorlar. Kitap ilgi uyandırıcı. Mevcut sıkıntımızı, herhangi bir grubun ahlaki açıdan kötü olmasına değil de bilişsel sorunlara bağlayan açıklamalara yer verilmiş. Sloman ve Fernbach çok önemli bir sorunun köklerini kurutmaya çalışıyor. Bilgi Yanılsaması, insan sevgisiyle ve büyük bir çabayla yazılmış.”

Financial Times

“Bilgi Yanılsaması hem çok derinlikli hem de çok net: İnsan zihninin sınırlı olduğu bilinmeyen bir şey değildi ama asıl sorun, insanların bunun üzerinde çok az düşünmesi. Taraflı ve yanlış haberler konusunda yazarlar gereken tevazuyu gösteriyor: Kendi bilginiz ve kalabalıklara ait bilgi hakkında şüpheci davranın.”

The Economist

“İnsan zekâsının mekanizmasına dair capcanlı bir rehber.”

Psychology Today

“Şaşırtıcı ve sarsıcı bir kitap olan Bilgi Yanılsaması, bildiğimiz her şeyin nasıl diğer insanların bilgilerine dayandığını gösteriyor. Sloman ve Fernbach bilime, düşünme şeklimize ve yaşadığımız dünya hakkında her şeyi bildiğimize dair fikirlerimizi çürütüyor. Her alanda sözlerini esirgemeden birer birer taşları yerlerinden oynatsalar da bir şekilde eğlenceli olmayı da başarmışlar. Sağlıklı ve verimli topluluklar yaratmaya çalışan herkes sonunda bu kitapta ortaya konan soruyla mücadele etmek zorunda kalacak. Sloman ve Fernbach, ne kadar az şey bildiğimizi göstererek ve bu riskli durumda bir umut yaratarak bu mücadelede bize yardımcı oluyor.”

Relevant Magazine

“Bu kitaba bayıldım. Tek tek her birimizin ne kadar az bildiğini ama hep birlikte ne çok şeye vâkıf olduğumuzu gösteren harika bir kitap. Görkemli ve okuması da gayet eğlenceli. Okuyun!”

Cass R. Sunstein, Dürtme kitabının eş yazarı ve Harvard Huk