Bir Osmanlı Maarif Nazırının Portresi: Emrullah Efendi

Osmanlı-Türk kültür tarihinin ilgi çekici simalarından olan Emrullah Efendi (1858- 1914), dil ve felsefe konusundaki çalışmaları, İttihatçılığı, gazeteciliği, ansiklopedistliği, yazarlığı ve öğretmenliğiyle incelemeye değer bir hayat hikâyesi sunar. Bir Jön Türk aydını olarak yetişen Emrullah Efendi, adeta ateş denizinde mumdan gemilerin gezdiği zor bir dönemde Maarif Nezaretinin başına geçmiştir. “Tuba Ağacı Nazariyesi” adı altında işlediği fikirleri ölümünden sonra bile önemli tartışmalara konu olurken, nâzırlığı dönemindeki reformlar Cumhuriyetin eğitim politikalarına zemin hazırlamıştır. Fikirleri ve faaliyetleriyle olduğu kadar dalgınlığıyla da tanınan Emrullah Efendi, mizah dergilerinde karikatürlere konu olmuştur. Kendisine atfedilen “Mektepler olmasa maarifi ne güzel idare ederdim!” sözüyle yâd edilse de, Emrullah Efendi Osmanlı'nın son yıllarının eğitim, siyaset ve kültür hayatına yaptığı katkılarla hatırlanmayı hak etmektedir. E. Vildan Türkan'ın titiz çalışması, Emrullah Efendi ve dönemini bugünün okurları için daha yakından incelemekte ve Türk eğitim tarihine önemli bir not düşmekte.