Devletin Mirasçılığı

Bir Ülkede; Hukuk Fakülteleri, Mahkemeler, Yargıtay, Danıştay, Anayasa Mahkemesi gibi yargı kurumları ile hukuk bilim insanı, hakim, savcı, avukat, Yargıtay, Danıştay, Anayasa Mahkemesi başkan ve üyeleri gibi yargı süjelerinin bulunması o ülkede adaletin var olduğu anlamına gelmez. Ancak, bu ortamın varlığı yargı süjelerine adil olma fırsatı sunar. Elinizdeki “Devletin Mirasçılığı” isimli bu kitap söz konusu fırsatın bir ürünüdür.

Uygulamanın içinde bir avukat olarak bulunan Sayın Mustafa Öncülokur tarafından yazılan bu kitap; Türkiye'nin başlıca önemli öğreti merkezlerinden biri olan İstanbul Medipol Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsünde yapılan yüksek lisans çalışmasının kitap haline getirilmiş hali olması hasebiyle çok değerlidir. Zira “Öğretiden uzak uygulama kör, uygulamadan uzak öğreti topaldır”.

Türk Hukuku'na faydalı olacağını ümit ettiğim kitap, üzerinde çok az çalışma bulunan devletin mirasçılığı konusu gibi bakir bir alanı kapsadığından ayrıca değerine değer katmış bulunmaktadır. Devletin mirasçılığı konusu çok nadir görülmekle birlikte etkisi oldukça büyüktür. Devletin mirasçılığı konusunu ana hatlarıyla ele alan bu kitapta sadece devletin mirasçılığı incelenmiş olup yasal ve iradi mirasçılık çerçevesinde değerlendirmeler yapılmıştır.

Bilindiği gibi TMK m.501'de devletin (hazinenin) yasal mirasçılığı düzenlenmiştir. Devletin yasal mirasçılığında amaç, murisin öldükten sonra geride kimsesi kalmaması halinde yani yasal veya iradi mirasçısı bulunmaması halinde terekenin sahipsiz kalmamasına yöneliktir. Burada devletin mirasçılığı, mirasa el atması veya el koyması şeklinde olmayıp özel hukuk çerçevesinde mirasçılıktır.

Yasada özel olarak düzenlenen devletin mirasçılığı için diğer mirasçılardan farklı hüküm ve sonuçlar öngörülmüştür. Özellikle, devletin tereke borçlarından dolayı sorumluluğu diğer mirasçılardan farklıdır. Kitapta, devletin mirası reddedip reddedemeyeceği hususu da tartışılmıştır. Diğer taraftan devlet saklı paya sahip mirasçı olmadığı için saklı paya dayanan hakları kullanamayacağı hususu incelenmiştir.

Kitabın birinci bölümünde, Türk Hukuku'nda mirasçılık konusu kapsamlı biçimde incelenmiştir. İkinci bölümünde, Devletin mirasçılığına yönelik açıklamalar yapılarak devletin mirası kazanması, devletin uluslararası hukukta mirasçılığı ve devletin mirasçılığının istisnaları gibi çok değerli ve ender işlenen konular ele alınmıştır. Üçüncü bölümünde ise devletin sınırlı sorumluluğuna ilişkin açıklamaların yanı sıra devletin mirasçılık sıfatını kaybetmesine yönelik açıklamalar yapılmıştır.