Genc-i Esrar-ı Ma'ni_{(İnceleme - Metin)}

Türk edebiyatındaki dinî ve tasavvufî öğüt kitaplarından biri olan ve 1543'de Nidâî (1508-1568?) tarafından mesnevi biçiminde kaleme alınan, Genc-i Esrâr-ı Ma'nî, bilindiği kadarıyla, günümüze tek nüshası ulaşmış bir eserdir. Bu tek nüsha, Nuruosmaniye kütüphanesi'nde, 2270. numarada kayıtlıdır. Hekimlikle ilgili (Menâfiü'n-nâs gibi) kitaplar yazarak insanlara sağlık konusunda faydalı olmak isteyen Nidâî, Müslüman-Türk dünyasındaki benzerlerinden biri olarak dinî-tasavvufî öğretiyi aktarmak için yazdığı Genc-i Esrâr-ı Ma'nî ile mânevî tedâvîye de teşebbüs etmiştir, denilebilir. İlgi çekici bir tertible, 10 bâb içerisindeki, toplam 29 hikâyeden meydana gelmiş bu eserde o, "yol er(ler)ine" seslenmiş ve "insan-ı kâmillik yolu"nda nasihatlarda bulunmuştur. Bu yüzden "Nasihatnâme" türünde yazılmış eserlere dâhil ettiğimiz Genc-i Esrâr-ı Ma'nî, didaktik olduğu kadar, iyi bir şairin kaleminden çıktığı için temsilî anlatımıyla etkileyici edebî bir üsluba da sahiptir. Yapılan bu çalışma ile, şimdiye kadar hekim kimliğiyle şöhretli Nidâi'nin, şairlik yönünün de olduğu anlaşılmıştır. Bu güçlü şairin kimliği ve şairliği hakkında bugüne kadar maalesef kapsamlı bir Türk edebiyatındaki dinî ve tasavvufî öğüt kitaplarından biri olan ve 1543'de Nidâî (1508-1568?) tarafından mesnevi biçiminde kaleme alınan, Genc-i Esrâr-ı Ma'nî, bilindiği kadarıyla, günümüze tek nüshası ulaşmış bir eserdir. Bu tek nüsha, Nuruosmaniye kütüphanesi'nde, 2270. numarada kayıtlıdır. Hekimlikle ilgili (Menâfiü'n-nâs gibi) kitaplar yazarak insanlara sağlık konusunda faydalı olmak isteyen Nidâî, Müslüman-Türk dünyasındaki benzerlerinden biri olarak dinî-tasavvufî öğretiyi aktarmak için yazdığı Genc-i Esrâr-ı Ma'nî ile mânevî tedâvîye de teşebbüs etmiştir, denilebilir. İlgi çekici bir tertible, 10 bâb içerisindeki, toplam 29 hikâyeden meydana gelmiş bu eserde o, "yol er(ler)ine"seslenmiş ve "insan-ı kâmillik yolu"nda nasihatlarda bulunmuştur. Bu yüzden "Nasihatnâme" türünde yazılmış eserlere dâhil ettiğimiz Genc-i Esrâr-ı Ma'nî, didaktik olduğu kadar, iyi bir şairin kaleminden çıktığı için temsilî anlatımıyla etkileyici edebî bir üsluba da sahiptir. Yapılan bu çalışma ile, şimdiye kadar hekim kimliğiyle şöhretli Nidâi'nin, şairlik yönünün de olduğu anlaşılmıştır. Bu güçlü şairin kimliği ve şairliği hakkında bugüne kadar maalesef kapsamlı bir çalışma yapılmamıştır. O yüzden bu çalışma ilk oluşuyla dil ve edebiyat araştırmaları için katkı sağlayacaktır. Genc-i Esrâr-ı Ma'nî ve şairini tanıtmak üzere yaptığımız çalışma, şu tertip üzeredir: Çalışmanın Giriş kısmında, Genc-i Esrâr-ı Ma'nî'nin yazıldığı tür olan Nasihatnâmeler hakkında bilgi verilmiştir. I. Bölümde, Nidâî'nin hayatı ve eserleri hakkında derlenen bilgiler kritik edilerek aktarılmış ve Genc-i Esrâr-ı Ma'nî tanıtılmıştır. Bu tanıtım, şairin kitap hakkında verdiği bilgiler ile inceleme sonucunda elde edilen bulgulardan yararlanarak yapılmıştır. Kitabın II Bölümünde, Genc-i Esrâr-ı Ma'nî'nin transkripsiyonlu metni bulunmaktadır. Metindeki bölüm (bâb) ve hikâye başlıkları, bu kısmın başına tarafımızdan eklenmiştir. İkinci bölümün devamında Sonuç, Kaynaklar, Dizin ve Ekler yer almaktadır. Üzerinde çalışılan nüsha harekelidir. Böyle olması Çeviriyazı için kolaylık sağlamıştır. Bundan istifade edilerek mümkün mertebe hatasız bir metin ortaya konmaya gayret edilmiştir. Fakat buna rağmen yanlışlıklar olabilecektir. Hatta az da olsa, okunamayan kısımlar kalmıştır. Ancak bunların yapılacak tenkitlerle düzeltilebileceği umulmaktadır. Nihayetinde kütüphalerimizde tek nüshası kalan ya da şimdilik başka nüshasına rastlamadığımız bu eseri, gün ışığına çıkarmaktan dolayı sevinçliyiz.