Heykelde Beden İmgeleri: Türkiye'de Toplumsal Dönüşüm ve Sanat

Türkiye'de hazırlanan anıt dışı heykeller incelendiğinde sanatçıların, dönemin toplumsal ve estetik yönelimlerine uygun olarak farklı beden imgelerine yer verdikleri ve bedeni hem toplumsal ortamı şekillendiren egemen bir ideolojinin ifadesi, hem de toplumsal bir eleştiri olarak ele aldıkları görülür. Bazı eserlerin ise doğrudan dönemin toplumsal olaylarını eleştirmek yerine siyasi-sosyal yaşamın baskıcı atmosferinin izini taşıdığı dikkati çeker. Örneğin, 1923-55 yılları arasında Nermin Farukî, Ali Hadi Bara, Zühtü Müritoğlu, Hakkı Baha Çavuşgil ve Hüseyin Gezer gibi ustaların hazırladığı nü heykeller, Cumhuriyet Halk Partisi'nin yürüttüğü modernleşme projesinin bir göstergesi olarak değerlendirilebilir. Heykelde insan vücudunun, devletin uyguladığı stratejilerin ve yeni bir toplumsal düzenin ifadesi olarak değil de insana uygulanan siyasi, ekonomik ve toplumsal baskıların bir eleştirisi olarak ele alınması ise 1970' I i yıllara rastlar. Mehmet Aksoy, Saim Bugay, Koray Ariş ve Rahmi Aksungur'un yarattıkları beden imgeleri, insana dair meseleler hakkında kişisel yorum içeren özgün ifadelere sahiptir. 1980*1 i yıllardan itibaren yürütülen neoliberal politikalar sonucunda ülkeye nüfuz eden tüketim kültürü ile kadın sorunları, sanatçıların ilgilendiği diğer konu alanlarını oluşturur. Güler Güngör ve Candeğer Furtun, heykellerinde tüketim kültürü ve beden ilişkisini irdelerken; Handan Börüteçene ve Şeyma Reisoğlu Nalça, ülkenin ataerkil toplum yapısı içinde kadınların maruz kaldıkları baskılara dikkat çekmişlerdir.Funda Berksoy, bu kitabında insan vücudunu hem egemen bir ideolojinin veyeni bir toplumsal tahayyülün ifadesi hem de toplumsal olayların eleştirisi ve yansıması olarak sunan anıt dışı, üçboyutlu (Fransızca Ronde-bosse) heykelleri incelemektedir.