Hindistanda Türk Rönesansı-Ekber Şah ve Din-i İlahisi

Hindistan'a yapılan Türk-İslam akınları X. yüzyıl başlarından itibaren hız kazanmış ve Hindistan coğrafyasında Türklerin uzun soluklu hâkimiyetleri yine bu dönemde başlamıştır. Hindistan'da kültürel, iktisadi ve siyasi açıdan derin izler bırakan Türklerin buradaki “altın çağı” diye tabir edebileceğimiz dönemi, kronolojik olarak Bâbürlüler Devleti'ne (1526-1858) denk gelmektedir. Babür Şah'ın kurduğu imparatorluğun en etkin olduğu dönem, torunu Ekber Şah'ın tahtta olduğu yıllardır. Ekber Şah, Hindistan'da siyasi birliği sağlayarak merkezi yönetimi güçlendirip sosyal ve iktisadi reformlar gerçekleştirerek halkının refahı için büyük çaba sarf eder. Bununla beraber, her dine ve inanışa karşı müsamahalı davranmış; sarayda düzenlenen toplantılarda farklı dinlere mensup bilginleri dinleyerek halkının manevi ihtiyaçlarına da cevaplar aramıştır. Uzun bir müddetten beri devam eden İslam-Hindu çatışmasına çözüm bulmak ve toplumsal huzuru tesis etmek amacıyla dinî bir reform yapmak isteyen Ekber Şah, çeşitli dinlere mensup halkını ortak bir noktada buluşturmayı kendisine gaye edinir. Bunu ise, “Dîn-i İlâhî” adını verdiği; Budizm, Caynizm, Hristiyanlık, Hinduizm, Mecusîlik, İslâmiyet, Sihizm ve Zerdüştlük gibi birçok farklı din ve inancın temel prensiplerinden beslenen öğretisiyle gerçekleştirmeyi dener. Diğer bir öğretisi “Sulh-ı Küll” ile toprakları üzerinde mutlak barışı sağlamanın yollarını arar. Bu öğretiler aynı zamanda bizlere, o dönemlerde İslam Dünyası'nda kendini yoğun bir şekilde hissettiren Binyılcılık ruhunun ve Mehdi düşüncesinin farklı bir yansımasını da sunuyor. H. Hilal Şahin'in yoğun araştırmalarının ürünü olan elinizdeki eser, Bâbürlüler Devleti'nin yükselme dönemi diye nitelenen “Ekber Şah Dönemini” ülkemizde tarihsel boyutuyla ele alan ilk ve tek özgün çalışma olma özelliğiyle dikkat çekiyor. Hindistan'da Türk Rönesansı: Ekber Şah ve Dîn-i İlâhî'si, XVI. yüzyılda Osmanlılar ve Safevilere benzer bir büyüklükte ve yapıdaki imparatorluğun hükümdarı Ekber Şah'ın yalnızca siyasi bir portresini çizmekle kalmıyor aynı zamanda onun sosyo-kültürel ve dinî konudaki reformlarına da ışık tutuyor.