İdari Yargılama Usulü Kanunu

BİRİNCİ BÖLÜM
GENEL ESASLAR
Kapsam ve Nitelik

MADDE: 115

İDARİ YARGI DÜZENİ VE YARGILAMA USULÜ15

I-KURULUŞ VE GÖREVLERİ16

A-İLK DERECE YARGI YERLERİ16

1-İDARE MAHKEMELERİ17

a-Oluşumu17

b-Görevleri17

2-VERGİ MAHKEMELERİ25

a-Oluşumu28

b-Görevleri29

3-DANIŞTAY DAVA DAİRELERİ37

a-Dava Dairelerinin Oluşumu40

b-Danıştay'ın İlk derece Mahkemesi Olarak Görevleri41

ba-Bakanlar Kurulu Kararları41

bb-Müşterek Kararnameler43

bc-Bakanlıklar ile Kamu Kuruluşları veya
Kamu Kurumu Niteliğindeki Meslek Kuruluşlarınca Çıkarılan ve Ülke Çapında Uygulanacak
Düzenleyici İşlemler44

bd-Danıştay İdari Dairesince veya İdari İşler Kurulu'nca Verilen Kararlar Üzerine Uygulanan Eylem ve İşlemler45

be-Birden Çok İdare veya Vergi Mahkemesinin Yetki Alanına Giren İşler46

bf-Danıştay Yüksek Disiplin Kurulu Ka­rarları ile Bu Kurulun Görev Alanı ile İlgili Danıştay Başkanlığı İşlemleri46

bg-Tahkim Yolu Öngörülmeyen İmtiyaz Sözleşmelerinden Doğan İdari Davalar47

B-ÜST DERECE İDARİ YARGI YERLERİ48

1-BÖLGE İDARE MAHKEMELERİ48

2-DANIŞTAY52

II-YARGILAMA USULÜ54

A-KAYNAK54

B-YARGILAMA HUKUKUNUN TEMEL TAŞI: ADİL YARGILANMA HAKKI VE ALT UNSURLARI58

1- Adil Yargılanma Hakkı, Dayanağı ve Kapsamı58

2- Anayasa Mahkemesinin Adil Yargılanma Hakkının İhlali İddialarıyla İlgili İncelemesinin Kapsamı60

3-Adil Yargılanma Hakkının Unsurları İle İlgili İhlaller62

a)Yargıya Erişim Hakkı62

b)Yasa Dışı Elde Edilen Delillerin Kullanılmaması Hakkı63

c)Silahların Eşitliği ve Çelişmeli Yargılama İlkesi63

d)Dinlenilme Hakkı64

e)Tanık Dinletme ve Tanığı Sorgulama Hakkı64

f)Gerekçeli Karar Hakkı66

g)Makul Sürede Karar Verilmesi Hakkı68

h)Kararların Gereğinin Yerine Getirilmemesini
İsteme Hakkı70

C-YARGILAMA USULÜNÜN ÖZELLİKLERİ71

1-YAZILILIK ÖZELLİĞİ71

2-İLK İNCELEME72

3-YÜRÜTMENİN DURDURULMASI73

4-RE'SEN ARAŞTIRMA YETKİSİ74

Dava Türleri ve İdari Yargı Yetkisinin Sınırı

MADDE: 275

AÇIKLAMA76

İDARİ DAVA TÜRLERİ76

I-İDARİ DAVA TÜRLERİNİN AYIRICI ÖZELLİKLERİ77

II-İPTAL DAVASI83

A-İDARİ İŞLEM84

1-TANIM84

a-Yapıcısının İdare Olması85

b-Kamu Hizmetinin Yürütülmesi Amacıyla Yapılması90

c-Kamu Gücü Ayrıcalıklarının Kullanılması91

d-Tek Yanlı İrade Açıklamasının Ürünü Olması92

e-Kesin Olması94

f-Yürütülmesinin Gerekli Olması97

2-İDARİ İŞLEM TÜRLERİ108

a-Düzenleyici İşlem - Kişisel İşlem Ayırımı108

aa-Düzenleyici İşlem108

ab-Kişisel İşlemler117

b-Olumlu İşlem - Olumsuz İşlem Ayırımı118

c-Açık İşlem - Örtülü (Zımni) İşlem118

3-İDARİ İŞLEMLERİN GERİ ALINMASI VE KALDIRILMASI119

a-İdari İşlemlerin Geri Alınması119

b-İdari İşlemlerin Kaldırılması124

B-MENFAAT İHLALİ124

1-TANIMI124

2-İHLALİ İPTAL DAVASINA YOL AÇAN MENFAATİN NİTELİĞİ133

3-MENFAAT İLİŞKİSİNİN KANUN TARAFINDAN
TAYİNİ142

a-Vergi Usul Kanununun 377'nci Maddesinin Birinci Fıkrasındaki Durum142

b-Vergi Usul Kanununun 377'nci maddesinin İkinci Fıkrasındaki Durum149

c-Vergi Usul Kanununun 377'nci maddesinin Dördüncü Fıkrasındaki Durum151

d-Vergi Usul Kanununun 378'inci Maddesinin İkinci Fıkrasındaki Durum153

e-Vergi Usul Kanununun Mükerrer 49'uncu Maddesinde Öngörülen Durum153

f-6183 Sayılı Kanunda Düzenlenen Durumlar154

C-İŞLEMİN İPTALİNİ GEREKTİREN HUKUKA AYKIRILIK HALLERİ154

1-YETKİ UNSURU155

a-Tanım155

b-Özellikleri155

c-Yetki Unsurunda Hukuka Aykırılık Halleri159

ca-Fonksiyon Gasbı159

cb-Yetki Gasbı160

cc-Yetki Aşımı162

2-ŞEKİL UNSURU168

a-Tanım168

b-Usul Kuralları Uyulmaması169

ba-Süre koşuluna uyulmamış olması170

bb-Görüş alınmamış olması171

bc-Teklif (öneri) alınmamış olması173

bd-Savunma alınmamış olması174

be-Toplanma biçimine veya nisaba uyulmamış
olunması175

bf-Usulde paralellik ilkesi175

bg-Bildirim ve ilan koşuluna uyulmamış olması176

c-Biçim (Şekil) Kurallarına Uyulmaması178

ca-Sözlü ve yazılı işlem179

cb-Gerekli bilgileri içerme zorunluluğu 179

cc-Gerekçe184

cd-İmza184

ce-Zımni ret veya kabul işlemi185

3-SEBEP UNSURU186

a-Hukuki Sebep188

b-Maddi Sebep188

4-KONU UNSURU190

5-AMAÇ UNSURU192

III-TAM YARGI DAVASI195

A-TANIM195

B-İDARENİN SORUMLULUĞUNUN DAYANAĞI196

C-İDARENİN SORUMLULUĞUNUN KOŞULLARI198

1-İDARENİN ZARAR DOĞURUCU FAALİYETİ198

2-İDARE EDİLENLER BAKIMINDAN ZARAR
DOĞMUŞ OLMALIDIR199

3-İDARENİN EYLEM VEYA İŞLEMİ İLE ZARAR ARASINDA İLLİYET BAĞI (NEDENSELLİK İLİŞKİSİ) BULUNMALIDIR201

4-İDARENİN SORUMLULUĞUNUN SEBEBİ204

a-Kusurlu Sorumluluk205

aa-Hizmet Kusuru ve Hukuka Aykırılık209

ab-Hizmet Kusuru Çeşitleri211

ac-Kusurun Ağırlık Dereceleri218

b-Kusursuz Sorumluluk220

ba-İdarenin Sorumluluğunun Riskin
Sosyalleştirilmesi Düşüncesine Dayanması221

bb-İdarenin Sorumluluğunun Kamu Külfetleri
Önünde Eşitlik İlkesine Dayanması224

5-İDARENİN SORUMLULUĞUNU AZALTAN VE KALDIRAN DURUMLAR225

a-Mücbir Sebep226

b-Beklenmedik Olay226

c-Mağdurun Kusuru227

d-Üçüncü Kişinin Kusuru228

6-TAZMİNATIN HESAPLANMASI229

a-Maddi Tazminatın Hesabı229

b-Manevi Tazminatın Hesabı232

IV-İDARİ SÖZLEŞMELERDEN DOĞAN DAVALAR234

A-İDARİ SÖZLEŞME235

B-İDARİ SÖZLEŞMEDEN DOĞAN UYUŞMAZLIKLAR VE KONU EDİLEBİLECEKLERİ İDARİ DAVALAR237

1-AYRILABİLİR İŞLEMLERDEN DOĞAN UYUŞMAZLIKLAR238

2-SÖZLEŞMENİN KENDİSİNDEN DOĞAN UYUŞMAZLIKLAR239

V-YENİ BİR BAŞVURU YOLU: İDARİ PARA CEZALARINA
İTİRAZ242

A-TARİHÇE242

B-ÖZELLİKLERİ247

C-SONUÇ251

VI-VERGİ UYUŞMAZLIKLARININ KONU EDİLEBİLECEKLERİ
İDARİ DAVA TÜRLERİ252

A-GENEL OLARAK252

B-VERGİ İDARESİNİN İDARİ İŞLEM TESİS ETMESİ DURUMUNDA DAVA TÜRÜ257

C-VERGİ İDARESİNİN İDARİ EYLEM TESİS ETMESİ DURUMUNDA DAVA TÜRÜ261

VII-İDARİ YARGIDA TESPİT DAVASI AÇILABİLİR Mİ?261

A-GENEL AÇIKLAMA261

B-İDARİ YARGININ VARLIK NEDENİ263

C-DENETİM YETKİSİNİN SINIRI264

D-DEĞERLEME264

E-UYUŞMAZLIK MAHKEMESİNİN GÖRÜŞÜ267

İDARİ YARGI YETKİSİNİN SINIRI269

I-HUKUKA UYGUNLUK DENETİMİ270

II-HUKUKA UYGUNLUK DENETİMİ VE YERİNDELİK
DENETİMİ272

III-HUKUKA UYGUNLUK DENETİMİ VE YÜRÜTME GÖREVİNİN
YERİNE GETİRİLMESİNİN KISITLANMASI274

IV-HUKUKA UYGUNLUK DENETİMİ VE İDARENİN YERİNE
GEÇİLMESİ275

V-HUKUKA UYGUNLUK DENETİMİ VE TAKDİR YETKİSİ276

CUMHURBAŞKANININ DOĞRUDAN DOĞRUYA YAPTIĞI İŞLEMLER VE YARGI DENETİMİ (Devam Eden Davalar Bakımından)280

İdari Davanın Açılması

MADDE: 3283

DAVA DİLEKÇESİ283

I-DİLEKÇENİN ŞEKLİ284