İnsan-i Kamil

İnsan melekut aleminin acayipliklerini olduğu kadar ceberrut aleminin de mana ve hakikatlerini içeren bir nüshadır. O ilahi güzellikleri şaşılacak sanatları içeren bir kitap; ruhani ve cismani, semavi ve arzi, dünyevi ve uhrevi alemlerin özetini kuşatan şaşılacak bir şehirdir. Gerçi alem de ilahi suret üzere yaratılmıştır, ancak insan bizzat amaçlanan varlık oldu. Ondan başkaları aynı cemü'l-kemalata sahip değildir. Ondan başkaları her biri bir mertebeye kadar bir kemalat taşıyor ise de insan, tanrının bizzat kendini taşır. Emanetin insandan başkası tarafından taşınmamasının önemi de budur. O Allah, suretini ademe özgü kılmıştır. İlahi sureti ona tahsis edip Resul'ün dilinden Allah ü teala Adem'i kendi sureti üzere yarattı, dedi. Bir başka ifadeyle de Rahman sureti üzere yarattı, dedi ve Allah ademi, alemle kastedilen şeyin ta kendisi kıldı. Bizim vaktin halifesi imamı dediğimiz bu adem sırrını taşıyan kişidir. Öyle ki kime ki bu verilmiştir, ona alemde hükmetme ve tasarruf gücü verilmiştir. Alemde kendisine hilafetin bağışlandığı varis-i nebi velayet nuru sahibi ve İmam Ali'nin Resul'ün vasisi gibi yahut Harun'un Musa'ya yahut Süleyman'ın Davut'a veyahut da Yusuf'un Yakup'a varis oluşu gibidir. Bunları söylüyoruz, ta ki yalancı ve dava sahibi kimse olmasın.