İran Tarihi

İran, sahip olduğu coğrafi, beşeri ve stratejik konum ile üzerinde bulunduğu ticari güzergâh sayesinde ilkçağlardan itibaren önemli medeniyetlere ev sahipliği yapmış, Hehamenşi, Selevki ve Eşkanilerden sonra Sasaniler döneminde medeniyetinin doruğuna ulaşmış, batıdan ve doğudan birçok hükümdarın fethet-mek istediği bAhura Mazda'mn kutsal ülkesi, Büyük İskender'in hayallerini süslediği gibi, Göktürk ve Bizans'ın da hedefi olmuştur. Dünya hâkimiyetinin geçtiği bir coğrafya olan İran, Müslüman Arap fatihlerin Sasanileri yenmelerinden sonra Arap hâkimiyetine girmiş; Abbasilerden sonra mahalli hanedanlıklara bölünerek Selçuklu dönemine kadar gelmiştir. Moğol istilası sırasında tahrip ve talandan nasibim almıştır. İlhanlılar zamanında toparlanmaya çalışmışsa da "tavaif-i mülûk" denilen hanedanlıklarca idare edilmeye başlanmıştır. Şah İsmail'in kurduğu Safevi Devletfnin sonlarına doğru Afgan istilasına uğramıştır. Afgan istilasına son veren Nadir Şah, x\fganistan ve Hindistan'a kadar hâkimiyeti genişletmiştir.Zendlilerin zayıf idaresine son veren Kaçarlar, İran'daki Türk hâkimiyetinin sonuncu hanedanları olmuştur. Bu dönemde bölgede yoğunlaşan İngiliz sömürgecilik siyaseti, Kaçar idaresini yıprattıktan sonra bütün kaynaklarını sömürmeye başlamıştır. Napolyon'u ve Rusya'yı sürekli İran'dan uzak tutmaya çalışan İngiltere, içte Kaçar idaresini borç altına sokarak hareket alanı bırakmamıştır. I. Dünya savaşı ile birlikte İran'ın bağımsızlığı kab-zederek kendisine bağlı Pehlevileri iş başına getirmiştir.