İstanbul ve Boğaz Kıyılarına Pitoresk Seyahat

ANTOINE IGNACE MELLINGİstanbul ve Boğaz Kıyılarına Pitoresk Seyahat A Picturesque Voyage to Constantinople and the Shores of the BosphorusVoyage pittoresque de Constantinople et des rives du BosphoreKısaca kazıma resim sanatı olarak tanımlayabileceğimiz gravür, fotoğrafın icadından çok önce, bir levhaya kazınan resimlerin kağıt üzerine aktarılmasıyla elde edilen meşakkatli bir çoğaltma tekniğiydi. Bu sayede geçmişin görüntüleri kaybolmuyor, yeni nesillere ulaşabiliyordu.Gravürler olmasaydı Osmanlıyı nasıl hayal edebilecek, İstanbulun güzelliklerini, mimarisini; insanların giyim kuşamından, kayıklarının süslemesine kadar birçok detayı nasıl öğrenebilecektik? Mimarlarımızın çizimlerini, tasarımcılarımızın motiflerini, gezdiğimiz gördüğümüz kentler üzerine yorumlarımızı neler etkileyecekti? Geçmişi geleceğe taşıyan işte bu gravür kitapları arasında en seçkini, Orhan Pamukun da Boğaz manzaralarını konu edinen bütün Batılı ressamlar içerisinde görmenin ve seyretmenin zevklerini bana en çok tattıranı ve bana en inandırıcı geleni Mellingdir diye bahsettiği ressamın eseridir. Mellingin akıl almaz detaylarla süslediği resimlerinden oluşan ve yaklaşık iki yüz yıl önce yayınlanan Voyage pittoresque de Constantinople et des rives du Bosphore, daha evvel birçok koleksiyoner, kitapsever ve İstanbul âşığı için ulaşılması son derece zor bir eser iken nihayet Türk okuruna kendi dilinde ulaşıyor. Prof. Dr. Edhem Eldemin önsözünü yazdığı kitapta 48 gravür ve 3 haritanın dışında, gravürlerde tasvir edilen yerlerin detaylı anlatımının da bulunduğu metinler dünyada ilk kez İngilizce, Türkçe ve Fransızca olarak 3 dilde yayınlanıyor. Mellingin eseri, İstanbulun (bugün hala varlığını devam ettiren ya da yok olan) görkemli yapılarını sunmanın dışında, Bayram günü Padişahın tören yürüyüşü, Türk düğün alayı, Tophanede bir kahvehanenin iç görünümü gibi bölümleriyle sosyal hayattan kesitleri de tasvir ediyor. On dokuzuncu yüzyıl seyahat edebiyatının temel örneklerinden biri olan bu kitap, yalnız Osmanlı tarihçileri ve toplum bilimciler için bir kaynak olmakla kalmayıp şarkiyatçı söylem konularında da eleştirel ve karsılaştırmalı çalışmalar için zengin bir uygulama alanı sunuyor. Bu nedenle de, ilk yayınlanışından neredeyse iki yüzyıl sonra Voyage pittor¬esque de Constantinople et des rives du Bosphore, hâlâ bilim insanları için zengin ve çok boyutlu bir araştırma konusu, kitapseverler için ise görsel bir haz kaynağı olmaya devam ediyor.