İzmirin Anahtarı

El Turco lakaplı devlet başkanlarının bile olduğu Latin Amerikaya Osmanlının son dönemlerinde hayli göç olduğu bilinir. Ancak bu ailelerin hikâyesinin anlatıldığı kitaplar pek yoktur. Geçen yüzyılın başlarında İzmirden Brezilyaya göç eden bir Yahudi ailesinin torunu olan Tatiana Salem Levy işte böyle bir aile hikâyesi anlatıyor İzmirin Anahtarında. İzmirdeki evinin anahtarını torununa veren dedesi, ondan bu evi ve akrabalarını bulmasını isteyecek ve yazar da önce İstanbula, ardından İzmire gelerek ailesinin izini sürecektir. Sürgünde doğmuşum; yüzyıllarca önce Yahudi oldukları için ailemin sürülmüş olduğu Portekizde; komünist oldukları için Brezilyadan sürülmüş olan annemin ve babamın sığındıkları Portekizde. Dönüp durmuşuz, bir tur daha yapmışız: Portekizden Türkiyeye, Türkiyeden Portekize, Portekizden Brezilyaya, sonra bir kez daha Brezilyadan Portekize. Bu denli uzun yolu kat etmeye bizi zorlamasalardı, daha az zahmetli, daha az hüzünlü olmaz mıydı? Bir yerden, yine aynı yere dönmek için niçin ayrılmak zorunda bırakılmıştık? Sürgünde doğmuşum; işte bunun için böyleyim; vatansız, adsız. Bunun için sertim. Huysuzum, kabayım. Kendimden uzakta, ülkemin dışında doğmuşum... ama kısaca kimim ben? Hangisi benim ülkem? İzmirin Anahtarı, Portekizli eleştirmenlerce Brezilya edebiyatını yenileyen metinlerden biri olarak övülüyor. Antonio Gonçales Filho/A Gazeta, Sao Paulo