James Joyce; Hayatı ve Eserleri

Kelimelere günlük dildeki sadeliği işleyen James Joyce, anlatımına yüksek değerde zenginlik katarak ve her olguyu net bir bakış açısıyla irdeleyerek sui generis bir üslup yaratmış. James Joyceu anlatan doğru metinler ortaya koymak hiç de kolay olmasa gerektir. O, çağının vokabülerini gelecek nesillere (mesela şimdi bizlere) zengin bir edebiyat kaynağı olarak sunma becerisine sahip bir kelime ustasıdır. İlk okumada zor anlaşılır; ama sayfalar birbiri ardına devrildikçe görülür ki Joyceun her kelimesi, ardından geleni bütünler ve oluşan her cümle, yerinden oynatıldığında paragrafları yıkılıveren köşe taşı niteliğindedir. Joyceu anlamak, onu anlatabilmek için gerek şart olmakla beraber yeter şart değildir. Onun sözdizimi, kendine has bir matematiksel kurgu niteliğindedir; yapısöküm bilinmeden Joyce metinlerinin anlam derinliğine vâkıf olunamaz. Satırların arasındayken birden kendinizi İrlanda vadilerinin melodik gölgelerinde bulabilirsiniz. İrlanda edebiyatı üzerine otorite kabul edilen Richard Ellmann, edebiyatın zeki çocuğu Joyceun eserlerindeki bölümlerden Joyceun dünya algılamalarına sürekli göndermeler yaparak âdeta birbirini açımlayan çapraz referanslar oluşmasını sağlayıp okurla yazar arasına dürüstçe giriyor. Denilebilir ki elinizdeki kitabı herhangi bir biyografi/monografi eserinden ayıran en temel özellik de budur: Joycenin çok boyutlu kişiliğinin aynı zengin anlatımla karşılık bulabilmesi için, Ellmannın oluşturduğu iki düzlemli referans dizgesi, okumaları kolaylaştırıyor. Özce, Ellmann, James Augustine Aloysius Joyceu, bu eksantrik öykücüyü anlama ve anlatma işini hakkıyla yerine getirmiş: zoru becermiş!