Kapitalizm, Devlet, Sağlık ve Türkiye

Sağlık alanında küresel ve ulusal dönüşümün hız kazandığı bir dönemde yazılan bu kitap, Ankara Üniversitesi SBF Yönetim Bilimleri Anabilim Dalında hazırlamış olduğum Kapitalist Devlette Sağlık Hizmetlerinin Örgütlenmesindeki Dönüşüm: Türkiye Üzerine Bir Analiz başlıklı doktora tez çalışmasının gözden geçirilmiş ve bazı verilerinin güncellenmiş halidir. Çalışma, sağlık alanındaki dönüşüm olgusunu kapitalizm ve devlet kuramları bağlamında sermaye birikim süreci ekseninde somut verilerle ve bilgilerle analiz eden bir deneme niteliği taşımaktadır. Elinizdeki kitapta, Türkiye'de sağlık alanının dönüşümünde kapitalizmin mevcut izleğini ve olgusal etkilerini ön plana alan bir yaklaşım tercih edilmiştir. Günümüzde meta üretiminin bütünleyici bir parçasından öznesi konumuna gelen sağlık alanı, kapitalist sermaye birikim sürecinin gereklilikleri ile uyum içinde yeniden yapılandırılmaktadır. Buna bağlı olarak kitapta, Türkiye özelinde sağlık hizmetlerinin eskiden sermaye birikiminin önkoşullarını sağlamaya yönelik olduğu, ancak son 20-30 yılda sermaye birikiminin nesnesi haline geldiği savunulmaktadır. Dolayısıyla, sağlık sektörü reformunun sağlık ve sağlık hizmetlerinin iyileştirilmesinden daha fazlasını ifade ettiğine işaret edilmektedir. Sağlık alanının doğasını, bileşimini, düzenlenmesini ve rolünü daha iyi anlayabilmek için onun siyasi ve ekonomik bağlamının bir bütün olarak kavranması gerekmektedir. Böyle bir çabanın ürünü olan kitabımızda, modern devletin gelişiminden beri tarihsel olarak sağlık hizmetlerinin işlevleri nelerdir? Sağlık hizmetlerinin sunumu ve örgütlenmesi kapitalist üretim biçimi içinde nasıl ve hangi dinamiklere göre biçimlenmektedir? Bir başka deyişle, sağlık alanında tarihsellik ilkesi çerçevesinde ortaya çıkan dönüşüm olgusu, devlet ve kapitalizm ilişkisi açısından neyi ifade etmektedir? Bu bağlamda dünyada ve Türkiye'de hayata geçirilen sağlık reformları hangi gelişmelerin ürünüdür ve sermaye birikim süreci açısından önemi nedir? gibi sorulara yanıt arayacağız. Öte yandan, incelenen alan ile ilgili yapılan çözümleme ve yorumların eleştirel analizinden veya yeni bulgularla geliştirilmesinden de kıvanç duyacağız. Her çalışmada olduğu gibi, bu çalışmanın da şekillenmesinde bazı kişilerin bilimsel desteklerinin ve yol göstericiliğinin izleri bulunmaktadır. Bu nedenle öncelikle elinizdeki kitabın ortaya çıkmasına vesile olan doktora tez sürecimde tükenmeyen desteği ve rehberliği için Doç. Dr. İpek Özkal Sayan'a ve emekleri dile getirdiğimden daha fazla olan jüri üyelerim Prof. Dr. Argun Akdoğan'a, Prof. Dr. Koray Karasu'ya, Yrd. Doç. Dr. Ozan Zengin'e, Yrd. Doç. Dr. Süha Oğuz Albayrak'a görüş ve önerileri için ayrı ayrı teşekkürlerimi sunuyorum. Yine bu süreçte benimle birlikte olan ailemin tüm fertlerine özellikle de eşim Emine ve oğullarım Ali Mert ve Alper Umut'a çok teşekkür ederim. Bu çalışmanın başlangıcından tamamlanmasına kadar bana verdikleri paha biçilmez destek için onlara çok şey borçluyum. Son olarak, tüm aşamalarındaki titiz çalışmaları ile kitabın elinize ulaşmasını sağlayan Akademisyen Yayınevi yönetim ve personeline de içten teşekkürlerimi buradan da ifade etmem gerekiyor.