Kitabu'l Menhiyyat

Hakim et-Tirmizi, ülkemizde yeni yeni bilimsel araştırmalara konu olan, önemli bir sufi, derin bir mütefekkir, çok yönlü bir alimdir. Eserleriyle kendisinden sonra gelen alimleri derinden etkilemiştir. Hadislere anlayıcı ve yorumlayıcı bir bakış açısıyla yaklaşan Hakim et-Tirmizi, bu sahada iki önemli eser kaleme almıştır. Bunlar Nevadiru'l-usul fi ahadisu'r-resûl ve Kitabu'l-menhiyyat'tır.

Nevadiru'l-usul, Hakim et-Tirmizi'nin tasavvufî görüşlerinin yansıdığı önemli bir hadîs şerhidir. Burada çevirisini sunduğumuz Kitabu'l-menhiyyât ise, onun tasavvufî bazı görüşleriyle birlikte fıkıh nosyonunun da yansıdığı değerli bir çalışmadır. Her ikisinin ortak özelliği ise Hakîm et-Tirmizî'nin hadîsleri hikmet ve illet boyutuyla incelemesi ve Hz. Peygamber'in sözlerinin arkasında yatan sebepleri yakalamaya çalışmasıdır. Hakîm et-Tirmizî'den önce de hadîslerdeki hikmet ve illetlerin tesbitini araştıranlar olmakla beraber, bu tesbitlerin müstakil bir eserde toplanmadığını, çok dağınık olduğunu söylemek mümkündür.

Ancak Kitabu'l-menhiyyât adlı müstakil çalışmasıyla bu iş üzerinde yoğunlaşan ilk alim Hakim et-Tirmizi'dir. Kitabu'l-menhiyyat'ta Hakim et-Tirmizi, yüz yetmiş nehiy hadîsi dahil olmak üzere sekiz yüzden fazla hadîsi bir araya getirmiştir. Bu hadisler, Hz. Peygamber'in müminlere yasak kıldığı hususları içermektedir. Hakim et-Tirmizî, bu hadîsleri nefis bir şekilde yorumlamıştır. Bu durum, ancak onun ilminin genişliğine, batıni ve hikmet dolu manalar konusundaki derinliğine delâlet etmektedir.