Modern Epik Goethe'den Garcia Marquez'e Dünya Sistemi

Faust nedir? Goethe'nin kendisinin söylediği gibi, bir 'trajedi' mi? Büyük bir felsefi hikâye mi? Bir lirik içgörüler derlemesi mi? Hangisi olduğunu kim söyleyebilir? Peki, ya Moby Dick? Bir ansiklopedi mi, roman mı, yoksa romans mı? T.S. Eliot, Ulysses için, 'O artık bir roman değil,' diyordu. ama bunlar roman da değilse, ne o zaman?" Bu estetik başyapıtların nasıl sınıflandırarak ele alınacağı uzun süreden beri kafa karıştıran bir mesele olmuştur. Franco Moretti, Faust, Moby Dick, Nibelungların Yüzüğü, Ulysses, Kantolar, Çorak Ülke, Niteliksiz Adam ve Yüzyıllık Yalnızlık gibi çığır açan eserleri irdeleyerek ortaya koyduğu bu son derece özgün ve disiplinlerarası çalışmasında, bir modern epik kurar; onun yaptığı, Batı edebi kültürünün 'kutsal metinler'i üzerinden kurulmuş bir nevi üst-türdür. Moretti'ye göre, 'modern epik'in anlamı, estetik alanın bir hayli ötesine uzanır; gezegene Avrupa'nın egemen olduğu dönemi temsil eden ve bu eserler çevresinde sağlam bir iskelet kuran bir formdur, modern epik. Dünya sistemini temsil eden örneklerde, çokseslilik, hayal ve leitmotifin; yine, bilinç akışı, kolaj ve karmaşıklığın teknik başarıları uyarıcı bir işlev görürken, siyasal ihtiraslar ve formel yaratıcılıklar da bu eksende sürekli iç içe geçmektedir. Analizine Goethe'nin Faust'uyla, 'epik'in ve romanın farklı tarihsel rolleriyle başlayan Moretti, tartışmasını Wagner'in Nibelungların Yüzüğü'ne yoğunlaştırarak modernist tekniğin sosyolojisini çıkarır; daha sonra da, bilhassa Marquez'in Yüzyıllık Yalnızlık'ı çerçevesinde, çeşitli modernist yöntemler ile 'anlatı'nın geri dönüşü arasında bir uzlaşma yolu olarak, 'büyülü gerçekçilik'e dair etkileyici bir yorum sergiler.