Modern Sosyoloji Kuramları

İki nedenden dolayı, sosyoloji, kurumsallaşmış akademikbir disiplin olduğunu haklı olarak iddia etmektedir. Bunedenlerden birincisi; yaygın kabul görmüş kuramsal birgeleneğe sahip olması, ikincisi; araştırma yaparken,yöntembilimsel kesinlik bakımından ciddi çabalara girişmişolmasıdır. Bununla birlikte, kuram, hitap ettiği kişilere,toplumsal dünyaya ilişkin söylenebilecekleriözetleyebildiğinden, sosyoloji disiplinini tanımlarniteliktedir. Bunun aksine, yöntembilim ise, söylenebilecekolanların ve söylenmiş olanların durumu hakkında, kararverebilmek için bir dizi kurala ve amaca ulaşmak için,araçlardan ibarettir.Sosyoloji, insan toplumuna yön vermede ve insanbilgisinin gelişiminde önemli bir yer edinmek istiyorsa,kuram, her zaman sosyolojinin merkezi ve indirgenemezamacı olmalıdır. Eğer sosyoloji, kuramı, yoruma fedaedilecek olursa, tarihe veya gazetecilik düşüncesine doğrusürüklenir; eğer deneyciliği (empirizmi) seçerse,davranışçı psikoloji veya ekonomi biliminininsansızlaştırmasına ve gereksiz tekrarcılığına (totolojisine)saplanır; eğer dilbilim ve bilgi kuramı ile kendinisınırlayacak olursa, felsefe ve teolojinin skolastisizminesürüklenir.Sosyolojik kuram, ne birleştirilmiş ne de tamamlanmışbir projedir. Sosyolojik kuram, farklılaşmış özel uzmanlıkalanlarının kısmen de olsa birbirine eklemlenmesindenoluşmaktadır. Fizikte, makro-mikro evren arasında yapılannihai ayrıma neden olan, kozmos kuramı ile parçacıkkuramının birleştirilebileceğine ilişkin çok ciddi bir umutdoğmuştur. Sosyolojide ise, eylem-yapı, maddecilikidealizm,bireyselcilik-bütüncülük, rasyonel araçsallık veiletişimsellik, değer bağımsız-değer bağımlı, gibi özelikilikleri/açmazları (dualities) çözebilmek için, elimizdehenüz herhangi bir umut yoktur. Gerçekten de,günümüzde, hala tartışılmaya devam edilen sadece buzıtlıklara odaklanan bir kitap yazmak mümkündür. Eğersosyolojik kuram başarısız olmakla suçlanmak istemiyorsa,yazılabilecek böyle bir kitapta tartışmaların çözümlenmişolması gerekir. Kuramsallaştırma bir şeyi başarmaktançok, bir süreç olduğundan, bu zıtlıklar ciddi konulara hitapedecek şekle sokulduğunda, sosyoloji kuramı fiziğinhalihazırda yapmış olduğu ilerlemeyi yapabilir.Bu kitabın odaklandığı nokta da tam bu ciddi konularüzerinedir. Sosyoloji kuramının söyleyebileceği konuları,kapsayıcı meseleleri ve bunlara ilişkin ileri sürdüğüiddiaları anlatmaktadır, fakat, böyle PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com bir çabayı engelleyenŞurası da şaşırtıcıdır ki, bu tür inceleme konularınıngöreli olarak sayısı pek fazla değildir ve yine de, bu kadaryeni bir disiplinde kuramsal bir bütünleştirme ölçütündenbahsedilebilmektedir. Kuram üreten sosyologların (ortakbir uzlaşı alanı olmasa bile) ortak bir söylem alanındabirbirleri ile ilişki içinde oldukları kabul edilir, ortak olarakilgilendikleri konulara yönelmek için bir kavramlarsistemini paylaşırlar. Bu ortak kuramsal ilgi alanındakikonuları ortaya çıkarabilmek için, bu kitap, sosyolojikdüşünmenin, içinde tartışmaların bitirildiği, birbirleri ilerekabet eden hatta çatışan paradigmaların (düşünselkalıplarının, çn.) ya da düşünce okullarının bir arayagelmesi olarak tanımlanmasını kabul etmemektedir.Düşünsel rekabet, kesinlikle kuramsallaşmanın yapıldığı birtoplumsal süreçtir.