Nargin; Sarıkamış-Kafkas Cephesi Esirlerinin Dramı

Birinci Dünya Savaşında on bir ayrı cephede savaşmak durumunda kalan Osmanlı Ordusu, yüz binlerce şehit ve yaralının yanı sıra çok sayıda esir de vermişti. Sarıkamış Harekâtı başta olmak üzere, 1917 yılı sonlarına kadar Kafkasya Cephesinde Ruslarla yapılan savaşlar sırasında tutsak düşen Türkler, Rus Çarlığının çeşitli bölgelerindeki esir kamplarına dağıtıldılar. Her an 10-15 bin esirin tutulduğu Hazar Denizindeki Nargin adası da bu kamplardan biriydi. Bu küçük adada tutulanlar yalnız askerler değildi. Rusların işgal ettiği Anadolu topraklarında tutsak edilen siviller de buraya yerleştiriliyordu. Nargin adasının Baküye yakın olması Azerbaycan Türklerinin adaya getirilen esirlerle yakından ilgilenmesine yol açmıştı. O günlerde Azerbaycan Rus işgali altında olmasına rağmen, milli basın ve aydınların çabalarıyla açık ve gizli teşkilatlar kuruluyor, bu yolla esirlerin ihtiyaçlarının karşılanmasına ve maruz kaldıkları zorlu hayat şartlarının iyileştirilmesine çalışılıyordu. Daha da önemlisi, kadın-erkek gönüllüler hayatlarını ortaya koyarak esirleri Narginden kaçırıyor, esirlerin Anadoluya geçmeleri sağlanıyordu. Elinizdeki eser, 1915-1918 yılları arası yaşanan ve tarihin karanlık sayfaları içinde kalan bu konuyu dönemin arşiv belgeleri, basını ve anılarına dayanarak ele almaktadır. Azerbaycanın önde gelen gazeteci ve yazarlarından Akif Aşırlı tarafından kaleme alınan eserde, Anadolu Türklerinin Narginde maruz kaldığı göz yaşartıcı dramın yanı sıra Azerbaycan Türklerinin kendi hayatlarını tehlikeye atarak esir kardeşleri için gösterdiği yardım ve dayanışmanın bugüne ışık tutan öyküsüne tanık olunmaktadır.