Ocaktan Gelen Haber Meral Ozan

Macar Türkolog Ignâcz Kúnos'un derlediği Török népmesék adlı masal külliyatının 1887 tarihli ilk cildinde yer alan 74 masal metni 2009 yılında “Osmanlı Dönemi Türk Halk Masalları” başlığı altında Turhan Yayınevi tarafından basılmış ve eser kısa sürede tükenmiştir. Bahsi geçen kitap yayınlandıktan sonra, okuyucu ve araştırmacılardan gelen yoğun ilgi ve talep üzerine 1889 tarihli baskıda yer alan 24 masal metni de dahil edilerek Török népmesék yeniden düzenlenmiş ve yayına hazırlanmıştır. Bu aşamada başta Edit Tasnadi'nin desteği çalışmanın yeniden hazırlanması konusunda etkili olmuştur. Tasnadi, Kúnos'un masal derleme ve kaydetme konusundaki yöntem ve tekniklerini benimle paylaşmakla birlikte Macar dilinin incelikleri konusunda da yol gösterici olmuştur. Örneğin eser başlığı olması nedeniyle daha önce büyük harflerle yazıya aktardığım Török népmesék bu çalışmada Macar dilbilgisine uygun olarak düzeltilmiştir. Edit Tasnadi'ye içten paylaşımları için teşekkürü bir borç bilirim. Elinizdeki kitapta yer alan metinlerin transkripsiyonu konusunda da bir değişikliğe gidilmiştir. Bu aşamada izlenilen metot, metinlerdeki ağız özellikleri ve transkripsiyon teknikleri ile ilgili ayrıntılı bilgi “Kúnos Masallarının Dil Özellikleri” başlıklı birinci bölümde verilmiştir. Okuyucunun, masallara geçmeden önce bu bölümü dikkatle okuması önem arz eder. Yeni bir düzenlemeyle söz konusu çalışmaya iki bölüm daha ilave edilmiş ve toplamında altı farklı sözlükle desteklenmiştir. Bu nedenle kitabın başlığı “Ocaktan Gelen Haber. 1887 ve 1889 Tarihli Ignácz Kúnos Derlemesi Török népmesék” olarak değiştirilmiştir. Bu bağlamda 2009 tarihli baskıda yer verdiğim Kúnos'a ait dizeleri burada yeniden sunmak isterim. “Türk masal dünyasının büyülü devletleri, sihirli memleketleri, rüyalı halkı, ya in ya da cin olan tebası... Bu cinli perili masal âlemi tohumları belki binlerce sene halkın gönlünde, fikir­lerinin derinliklerinde yerleşerek çiçekler açmış, şâirane meyvalar yetiş­tirmiştir. Dünyanın bu masal âlemi, zaten geçmiş yüzyılları hatırlatırken, her bir milletin geçmişini rüya görmüş gibi karşılar. Edebiyat tarihi, bu geçmiş zamanların koca yollarını takip edemez; çeşmelerine kadar yetişemez; hiç bir eser insanda izlerini bulamaz... Ne kitaplarda yazılıdır, ne de resimlerde çizili... Hiss olunan yerler, yalnız halkın gönlü, insanların kalbidir. Eski zaman masalları dünyada olup bitenlerin, yalnız harp olaylarını değil, gönüllerdeki hisleri, duyguları da saklamıştır.” (Kúnos 1925, Gülensoy 2001: 111'den alıntılama) Ignâcz Kúnos'un derlediği Türk halk masalları bu duygu deryasında toplan­mış ilk Türk halk ürünlerini teşkil eden nadide bir örnektir. Günümüzde neredeyse kaybolmaya yüz tutmuş bu eşsiz eser, Macaristan ve bazı Avrupa ülkelerinin kütüphanelerinde yaklaşık yüz yıla aşkın bir süredir ‘sessizliğe' mahkûm bırakılmış ve bugüne kadar az sayıda araştırıcıya ulaşabilmiştir. Akademik camiada henüz hak ettiği değere kavuşmayan bu masal deryası, Anadolu'nun güzel köşelerinden toplanılmasıyla beraber ağız özellikleri ve yöresel ifadeler ile kaydedilmesi bakımından da önem kazanmaktadır. Kúnos'un derlediği masallar yayına yeniden hazırlanırken, yazıya aktarılan bu dil farklılıkları korunmaya çalışılmıştır. Alanında ilk derleme olan Török népmesék yalnızca Halkbilim ve Türkoloji'nin araştırma konusuna girmez, Dilbilim, Kültürbilim ve Tarihbilim hatta Filoloji ve Etnoloji gibi diğer disiplinleri de yakından ilgilendiren bir eserdir. Bu nedenle, “Ocaktan Gelen Haber” sayısız akademik araştırma ve incelemelere ışık tutacağı gibi, bu kitapla büyük küçük her alanda okuyucusuna da yeniden kavuşacaktır. Kültür mirasımız olan bu değerli metinleri ülkemize yeniden kazandırılmasını borç bilerek, bu esere ulaşmamda derin bilgileriyle bana ışık tutan ve benden desteğini hiçbir zaman esirgemeyen değerli hocam Prof. Dr. Saim Sakaoğlu'na sonsuz şükranlarımı sunarım. Çalışma aşamasında metni baştan sona gözden geçiren ve önerileriyle destek olan Yrd. Doç. Dr. Doğan Kaya hocama ve kavramların konsültasyonunda Dr. Hamdi Birgören'e en içten teşekkürlerimi sunarım. Bu çalışmanın yayımlanmasına imkân veren Turhan Kitabevi adına başta Prof. Dr. Ahmet Mithat Kılıçoğlu'na maddi ve manevi her türlü yardımlarından dolayı ayrıca teşekkür ederim. Baskı aşamasında itinalı ve titiz çalışmalarıyla Aysun Bakır Hanım'a ve desteklerinden dolayı Arif Deniz Bey'e teşekkürlerimi iletirim. Yazı kontrollerinde büyük bir sabırla benden yardımlarını esirgemeyen Hasan Yurduşen ile öğrencilerim Ali Sezer ve Eda Altundal'a ayrıca teşekkür ederim. Bu eserin meydana gelmesinde, başta annem ve babam olmak üzere ailemin de payı çok büyüktür. Kendilerine buradan en derin sevgim ve sonsuz saygılarımla teşekkür ederim.