Ricardo Reis'in Öldüğü Yıl

Portekizli şair Fernando Pessoa (1888-1935), 'başlıbaşına edebiyat olma' isteğiyle yer etti dünya edebiyatında. Pessoa, kendi adından başka, Alberto Caiero, Alvaro de Campos, Bernardo Soares, Ricardo Reis gibi adlarla da imzaladı yapıtlarını. Bunlar birer takma ad değil, yaşam öyküsüne, hırslara, arzulara, edebiyat görüşüne, şiir duruşuna sahip kimliklerdi. 'Ben yazılacak bir romanın kahramanıyım' diyen Pessoa'nın sezgisi birkaç romanda doğrulandı; Portekiz 'in dev romancısı José Saramago da Pessoa'nın sözüne uydu: Pessoa'yı kendisi, tıpkısı, başkası, ayrısı, aynası olan Ricardo Reis'le buluşturdu. 1936 yılında, Avrupa'nın çalkalandığı, Almanya'da Hitler'in, Portekiz'de Salazar'ın yükselişe geçtiği bir dönemde, Ricardo Reis, Fernando Pessoa'nın öldüğünü bildiren bir telgraf alınca on altı yıl sonra Portekiz'e dönmeye karar verir. Krallık yanlısı Ricardo Reis'in bıraktığından çok farklıdır Portekiz; burada karşılaştığı insanlar, ölü Pessoa'yla sohbetleri, onda soru işaretleri uyandırır; politik düşünceleri ve insanlar hakkındaki yargıları giderek sarsılır: Kendi varlığı, dünyaya dair bütün bilinenlerin, her an yeni baştan tanımlanabileceğinin kanıtıdır zaten. Bu roman için José Saramago şöyle söylüyor: "Ricardo Reis'in Öldüğü Yıl, başka bir hayatın, bir yalanın var olmasını mümkün kılıyor, dolayısıyla başka bir gerçeklik, başka bir maske de var olabilir."