Seçim Barajları_{Demokrasi Teorisi ve Pratiğinde}

§ I TEMEL KAVRAMLAR.. 5

A) Demokrasi: Çoğunluk - azınlık

B) Seçim.. 12

C) Seçim sistemi 15

D) Seçim barajı 21

§ II SEÇİM BARAJLARI TİPOLOJİSİ. 25

A) Barajın konusu: Olağan meclis - kurucu meclis - yerel meclis. 25

B) Barajın muhatabı: Parti - ittifak - bağımsız aday - azınlık

C) Barajın kaynağı: Yasal baraj - doğal baraj

D) Yasal barajın kaynağı: Anayasa - yasa - yönetsel işlem.. 31

E) Yasal barajın coğrafî kapsamı: Ulusal - bölgesel - çevresel 34

1) 3 katmanlı seçim alanları 34

2) 3 aşamada seçim barajları 35

3) Baraj türlerinin uygulanmasında tercihler 37

4) Seçim barajı - seçim sistemi ilişkisi 37

5) Seçim barajlarının amacı ve etkileri 38

6) Parçalanmışlık - orantısızlık

§ III BAŞLICA BELGELERDE OY HAKKI VE SEÇİM BARAJI. 39

A) Osmanlı-Türkiye anayasaları 40

B) Ulusal-üstü belgeler. 41

1) Başlıca ulusal-üstü belgeler 42

2) Oy hakkı ve seçimlerin ortak/evrensel ilkeleri 42

3) Seçimlere ilişkin standardizasyon çabaları 43

C) Başlıca görüş ve raporlar. 44

1) Birleşmiş Milletler

2) Avrupa Konseyi

3) Venedik Komisyonu

a) Seçimlerde İyi Pratik Davranış Kuralları (2002) 46

b) 2008 ve 2010 Raporları 47

4) Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilâtı 47

a) Lund Tavsiyeleri

b) 2011 Seçimleri Raporu. 48

5) Avrupa Parlamentosu

6) Türkiye hakkında düzenli ilerleme raporları. 48

a) AB Düzenli İlerleme Raporları 48

b) Türkiyenin hazırladığı Alternatif İlerleme Raporları. 50



BÖLÜM II

KARŞILAŞTIRMALI VERİLERLESEÇİM BARAJLARI

§ I DÜNYADA PARLAMENTOLAR VE SEÇİM SİSTEMLERİ. 53

A) Genel olarak. 53

1) Parlamentoların yapısı: Tek ve çift meclislilik. 53

2) Tüm meclislerde üye belirleme yöntemleri 54

B) Meclislere üye belirleme yöntemleri 55

1) 1 meclislerde üye belirleme. 55

a) Tüm üyelikler bazında. 55

b) Ülkeler bazında seçim sistemleri 56

2) 2 meclislerde üye belirleme. 56

a) Tüm üyelikler bazında. 57

b) Ülkeler bazında seçim sistemleri 57

§ II SAYISAL VERİLERLE SEÇİM BARAJLARI. 58

A) Ulusal düzeyde seçim barajları 58

1) Genel olarak: 1 ve 2 meclislerde ulusal baraj

a) 1 meclislerde. 59

aa) Siyasal partiler için. 59

bb) Adaylar için. 59

b) 2 meclislerde. 59

aa) Siyasal partiler için. 59

bb) Adaylar için. 60

2) Yasal barajlar 60

a) % 0 baraj 60

aa) % 0 baraj ve Anayasa ile yasaklama. 60

bb) Orantılı temsil sistemleri ve karma sistem

cc) Çoğunluk sistemlerinde. 67

dd) Barajsız diğer ülkeler 73

b) % 05 baraj 73

c) % 067 (1/150) baraj 73

d) % 1 baraj 74

e) % 15 baraj 74

f) % 179 (1/56) baraj 74

g) % 2 baraj 74

aa) Birden çok seçim çevresi

bb) Tüm ülke tek seçim çevresi

h) % 3 baraj 75

i) % 325 baraj 78

j) % 35 baraj 79

k) % 4 baraj 80

l) % 5 baraj 82

m) % 7 baraj 90

n) % 8 baraj 91

o) % 10 baraj 91

p) % 10dan yüksek baraj (var mı?) 92

r) Barajın uygulanma olanağı bulunmayan ülkeler 93

s) Statüsü tartışmalı devletler ve parlamentolar 93

t) Bağlı alanların parlamentoları ve özerk bölgeler 94

aa) Orantılı temsil sistemi ve karma sistem

bb) Çoğunluk sistemlerinde. 95

cc) Hakkında bilgiye ulaşılamayan deniz aşırı/bağlı alanlar 96

u) Özel yapılı parlamentolar 97

3) Doğal barajlar 97

B) Bölgesel düzeyde seçim barajları 98

C) Çevresel düzeyde seçim barajları 98

1) Yasal barajlar 98

2) Doğal barajlar 99



BÖLÜM III

% 10 ULUSAL SEÇİM BARAJINA İLİŞKİNGENEL ANALİZ

§ I BARAJ ÖNCESİ TÜRKİYEDE SEÇİMLER.. 103

§ II BARAJI YÜRÜRLÜĞE KOYAN İRADE.. 110

§ III BARAJIN YÜRÜRLÜĞE GİRİŞ ZAMANI. 111

§ IV YASANIN KABUL SÜRECİ. 112

A) Ön karşılaştırma. 112

B) Aşamalar: Danışma Meclisi - Millî Güvenlik Konseyi 113

1 Danışma Meclisi aşaması 113

a) Danışma Meclisi Anayasa Komisyonu aşaması 113

b) Danışma Meclisi Genel Kurulu aşaması 113

2 Millî Güvenlik Konseyi aşaması 115

a) Millî Güvenlik Konseyi Anayasa Komisyonu aşaması 115

b) Millî Güvenlik Konseyi aşaması 115

§ V BARAJIN ÖNGÖRÜLME NEDENLERİ. 116

A) DM gerekçesi: Küçük partileri engelleme ve istikrar. 116

B) Bölgesel/etnik/dinsel temelli partilerin temsilini engellemek. 118

C) İki veya tek partili sistem

D) Siyasete duyulan güvensizlik ve emniyet supabı işlevi 121

E) Depolitize toplum yaratmak. 122

§ VI BARAJIN UYGULANMASINDA BAŞLICA SORUNLAR.. 122

A) % 10unu geçmeyen partiler ibâresinin anlamı 122

B) Barajı aşan partilerin saptanması ve ilânı 123

C) Seçimlerin yenilendiği çevrelerde barajın uygulanması 123

D) Ara seçimlerde barajın uygulanması 123

E) YSK

F) Bir partinin seçimlere usûlsüzlükle katılması durumunda, geçerli oylar üzerinden yeniden baraj tespitinin gerekmediği 125

G) Siyasal partilerden hiçbirinin % 10luk barajı aşamaması 127

H) Yalnızca 1 siyasal partinin % 10luk barajı aşması 127

J) Varsayımsal analiz: Barajın iptali, ilgası veya tadili 128

1) İlga ve tadil: 1 yıl içinde yapılacak seçimlerde uygulan(ama)ma sorunu. 129

2) Anayasa md 67/sondaki 1 yıl yasağını aşma. 130

3) İptal 131

§ VII BARAJIN ETKİLERİ: ÖZGÜN BİR KARŞILAŞTIRMA.. 132

A) Yasamaya etkisi açısından. 132

1) 1983 öncesinde % 10 baraj olsaydı 132

2) 1983 sonrasında % 10 baraj yerine makûl bir oran olsaydı 133

B) Hükûmetlere etkisi açısından. 134

§ VIII DEĞİŞİKLİKLER, GİRİŞİMLER, VAATLER.. 135

A) 1987 Değişikliği: Barajı koruma ve kapsamını genişletme. 135

B) TBMMde sonuçsuz kalan değişiklik girişimleri 135

C) Başlıca siyasal belgeler. 137

1) Siyasal parti programları 137

2) Siyasal partilerin son seçim bildirgeleri 138

3) Hükûmet programları 138

D) Siyasal partilerin önerileri 139

E) Sivil toplum ve bilim kurumlarının önerileri 140

1) Barajın korunması ve/ya alternatif araçlarla dengelenmesi 140

2) Barajın tamamen kaldırılması veya düşürülmesi 141

3) Akademik toplantılar 146

F) Hükûmet kaynaklı öneri: 2007 Anayasa Taslağı 147

G) Kişisel taslak ve raporlar. 147

H) TBMM-AUK metinleri 147

1) TBMM-AUKya sunulan metinler 148

2) Uzlaşma sağlanan 40 maddelik taslak (Nisan 2013) 148

3) Uzlaşma sağlanan 59 maddelik taslak (Ağustos 2013) 149

J) Kamuoyunun baraja yaklaşımı 149



BÖLÜM IV

% 10 BARAJIN1982 ANAYASASI VE İHASA UYGUNLUĞU SORUNU

§ I 1982 ANAYASASINA UYGUNLUK.. 153

A) Genel olarak: 3 Ön soru(n) 153

1) Ön sorun I: Ara rejim dönemi ürünü olması, barajın Anayasaya aykırılığının kar