Solgun Romans

Çağdaş Kürt edebiyatına emek veren bir isim. Edebiyat tarihçiliği ve çevirmenlik gibi alanlarda da eserler vermiş genç bir edebiyatçı. Son dönem Kürt edebiyatına damgasını vuran Nûdem dergisini yıllarca sırtlayan bir edebiyat emekçisi. Aynı adlı yayınevini yaşatan direngen bir irade. Firat Cewherî, asli kimliği olan öykücülükte ise naif uçları deneyen bir yazardır. Pek çok dile çevrilen öykülerindeki naif hava, onun özgünlüğü olarak öne çıkıyor. Büyük söylemler altına girmeyen, kendini bir alegori olarak kurmayan öyküler bunlar. İroni ile trajedi, ayrıntı ile atmosfer, kader ile isyan, söylem ile hayat, sıradan ile kaçış, hayel ile gerçek; her biri bir karşıtlığı imgeleyen bütün bu kavram çiftleri, çarpıcı bir anlatımın köşe taşlarını oluşturuyor. Cewerînin seçme öykülerini içeren Solgun Romans, her biri farklı bir gerçeklik bilgisini içeren öykülerden oluşuyor. Bazen okunan, bazen seyredilen, bazen yaşanan, bazen de unutulan anlara tanıklık eden, ama her durumda kendini okudukça açan öyküler. İNSAN DA AYRINTIDA GİZLİDİR ... Denir ki, yalınlaşmak içindir bütün o karmaşık yollar. İlk defa Türkçede ses bulan Cewerî'nin hikâyeleri de karmaşık yollardan, büyük dertlerden sıyrılıp ayrıntıların dünyasında gezinir. Küçük şeyleri anlatmayı, kocaman bir dünyaya yeğler. Yalın, duru bir dille, gündelik hayatta bireyin karşılaştığı dertleri anlatır. Kendisi de yirmi beş yıldır sürgünde yaşayan yazarın hikâyelerinde, sürgün olmanın hayatta bıraktığı izler yoğun olarak hissedilir. Sürgün olmak insanı inceltir, kırılganlaştırır. Başka dünyaların içinde kendine ait bir yer ararken savrulup durur. Yalnızlığın o görkemli evinde, yeni bir dünya kurmanın hevesiyle yazıya sarılır. Edward Said'in deyimiyle 'kış ruhu'na bürünür. Cewerî'nin kitapta yer alan bazı hikâyeleri de böyle bir döngünün içinde olan, bir türlü kurtulamayan, bazen bunu intihara meyletmeye kadar götüren kişileri anlatır. 'Solgun Romans', hikâyesinde beş yıldır ülkesinden ve sevdiklerinden ayrı kalmak zorunda olan yazarın, bir günlük hikâyesi anlatılır. Sabah kalktığında, kendini onarılmaz bir acının içinde bulur adam. Önce intihar etmeyi ve bu dünyadan kurtulmayı düşünür. Bu düşüncesinden sıyrılmak için de kendini bahara fazla bir günün kollarına bırakır. Bir kafede oturur ve orada Malin'le karşılaşır. Birlikte güzel bir gün geçirirler. Bu gün, yazarı yeniden hayata döndürür ve hikâye bir sürprizle sonlanır. Katilken kurban olmak Burada özellikle 'Beyaz Güvercin' hikâyesi üzerinde durulması gerektiğini düşünüyorum. Kürt edebiyatında önemli bir yer edinmiş ve oldukça ses getirmiş olan bu hikâye, töre cinayetini erkeğin gözünden anlatır. Kardeşinin katili olmuş birinin, ölüme kadar giden travmasını işler. O da acı çekebilir. Katilken kurban olabilir. Artık bu dünyaya katlanmak o kadar da kolay olamayacaktır. Hikâyede öte yandan da feodal yapının içindeki kişilerin bir türlü birey olamaması ve cemaatin içinde yok olması sorunu işlenir. Sinemasal bakışla yazılmış bu hikâyede yazar, fantastik bir dünyanın kapılarını da okura açmakta ve onları arada kalmışların dünyasına çağırmaktadır. Cewerî'nin hikâyeleri şiirseldir. Şiirselliğini modern dünyanın içinde biçimlendirmiştir. Kürt toplumunun biçimsel özelliklerini, hikâyelerinde kimi zaman motif olarak kimi zaman da konu olarak ele almıştır. Hikâyeler konuları itibariyle ister sürgünde ister doğduğu topraklarda geçsin yazar, içinde var olduğu kültürü içselleştirmiş ve onu yazın alanına taşımıştır. Yazar hikâyelerinde, sürgün, aydın bunalımı, ülke özlemi, baskı ve zulüm; yalnızlık, aşk ve erotizm, erkek-kadın ilişkileri ve bu ilişkilerdeki iktidar sorunu; töre cinayetinin erkek üzerindeki etkisi gibi geniş bir yelpazeye dağılan konuları işlemektedir. Solgun Romans'ta sıradan görünen hayatların içine giren yazar, onların dramatik durumlarını ve psikolojilerini çözümler. Bir gün ülkeye dönme ihtimalinin ağır bastığı bu hikâyelerde kahraman (anti-kahraman mı desek!) bazen trajikomik durumların içinde bulur kendini. Firat Cewerî sesini fısıltıdan yana kullanan usta bir yazar olarak, geç kalınmış da olsa, Türkçedeki ilk öyküleriyle karşımızda. Abidin Parıltı, Radikal Kitap, 15.04.2005 Sürgünde yitenlerin öyküleri ...Sürgünle adı özdeşleşmiş ve sürgünlük hali yazınsal çalışmalarına da sinmiş önemli birkaç yazardan biridir Fırat Cewerî... Yazar Solgun Romansda sürgünlük halini anlatmış. Yalnızlık dünyasına sığınıp kalmamış, feodal düzenin içinde barınan sosyal yaralarımıza da parmak basmış. Herkesin odaklandığı namus cinayetlerine odaklanıp kalmış, yüreğiyle bunu hissetmişçesine işlemiş öyküsünde. Yazar öykülerinde ustaca bir anlatım tarzıyla sizi bir labirentin içine sokup yalnız başınıza bırakıyor. Çıplak gerçekliğe dair ne varsa bulabilirsiniz Cewerînin öykülerinde. Solgun Romans, kâh sizleri 12 Eylül öncesinin kasvetli ortamına götürüyor, kâh bir köyün meydanına götürüp bırakıyor. İnsanın yalnızlık duygusu ile yatıp kalktığı ortamlar yaratıyor, gariplik duygusunu, yabancılık duygusunu hissettiriyor okuyucuya. 80 öncesinin ajitatif konuşmalarıyla karşılaşırken eski günleri yadediyorsunuz. Sözlere sığdırılmış hayata geçirilmemiş kavramların birer mermi gibi gerisin geriye dönüp konuşmayı yapanlara saplandığını alt metinlerde aktarıyor. Öykülerinde toplumsal sorunlara eleştirel bir bakışı hissediyorsunuz ama bu yol yordam göstermek biçiminde değil daha ziyade olanı anlatıyor, yorumsuz bir şekilde... ...Cewerî yıllardır bunları allak bullak etmiş sakin sessiz köşesinde ürettikleriyle anılmak dışında bir eylemselliği olmamış. İyi de yapmış hani. Cewerî gerçekten de hakkını veriyor ürettikleriyle, duruşuyla edebiyat dünyasında mütevazi ve sessizce de başarılı olabilineceğini gösteriyor. ... Solgun Romans başarılı bir çalışma, Cewerînin Kürtçe kitaplarını Kürtçe okuyamayanlar için şiddetli bir şekilde tavsiye ediyorum. Ama Kürtçe okuyabiliyorsanız Kürtçe öykülerini de muhakkak okumalısınız, çünkü Kürtçeden aldığım tad bambaşka olduğunu gizleyemeceğim. Gelin kendinize bir iyilik yapın yaz tatilinizde bu kitaba ulaşın ve okuyun ve sonra kendinizi dinleyin, yüreğinizin sesine kulak verin derin bir nefes alın, geçmişe yaptığınız bu yolculuk