Sözleşmeye Aykırı Mal Tesliminde Yenisiyle Değiştirme Hakkı -TBK ve CISG Uyarınca

Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Sözleşmeler Hakkında Birleşmiş Milletler Antlaşması, 1980 yılında Viyana Konferansı'nda altmış iki ülkenin katılımıyla kabul edilmiş ve 1988 yılında yürürlüğe girmiştir. Türkiye ise, CISG'a, 5870 sayılı Kanun ile taraf olmuş, 01.08.2011 tarihinden itibaren CISG yürürlüğe girerek Türk Hukukunda uygulanma imkanına kavuşmuştur. Uluslararası niteliği haiz satış sözleşmelerinden doğan ihtilafların çözümlenebileceği herhangi bir uluslarüstü yetkiye sahip mahkeme bulunmadığından, bu tür ihtilaflar ancak ulusal mahkemeler eliyle çözümlenecektir. Bu hususta CISG m.7'de ifadesini bulan ve doktrinde de genellikle vurgulanan, uluslararası satış sözleşmesi kurallarında birliği sağlama çabalarının bir ürünü olan CISG'ın yorumlanmasında, iç hukuktan bağımsız, otonom bir bakış açısının korunmasının gerekli olduğudur. Bu tez çalışmasında, CISG'ın bu niteliğini göz önünde bulundurarak, satıcının sözleşmeye aykırı mal tesliminde, alıcının kullanabileceği haklardan biri olan yenisi ile değiştirme hakkı ele alınacaktır. (GİRİŞTEN)



İÇİNDEKİLER



GİRİŞ

§1. SATICININ SÖZLEŞMEYE AYKIRI MAL TESLİMİNDEN SORUMLU OLMASININ GENEL ŞARTLARI

I. Malın Sözleşmeye Aykırı Olması Gereklidir

A. Taraflarca Kararlaştırılan Edime İlişkin Sübjektif Nitelikler

B. Edime İlişkin Objektif Nitelikler

II. Ayıbın Varlığını Kabul Etmek Önemli Olması Şartına Bağlı Mıdır?

III. Alıcının Sözleşmenin Kurulması Anında Sözleşmeye Aykırılığı Bilmesi Ve Bilmemesinin Mümkün Olmaması Şartı

A. Edime İlişkin Sübjektif Nitelikler Bakımından Bu Şartın Uygulama Alanı

B. Sözleşmeye Aykırılığın Bilinmesi ya da Bilinmemesinin Mümkün Olmaması Şartı Ne Anlama Gelir?

C. Satıcının Ayıbı Hile İle Gizlemesi Karşısında Alıcının Sözleşmeye Aykırılığı Bilmemesinin Mümkün Olmaması

IV. Sözleşmeye Aykırılığın Hasarın Geçişinden Önce Var Olması Şartı

A. Hasarın Geçiş Anı

B. Hasar Geçtikten Sonra Ortaya Çıkan Sözleşmeye Aykırılıklar, Sözleşmeye Aykırı Mal Teslimi Nedeniyle Satıcının Sorumluluğuna Yol Açabilir Mi?

C. Geçmişe Etkili Olarak Hasarın Geçişi

V. Alıcının Gözden Geçirme Ve Bildirim Külfetlerini Yerine Getirmiş Olması Şartı

A. Alıcının Gözden Geçirme Külfeti

B. Alıcının Bildirim Külfeti

C. Alıcının Gözden Geçirme ve Bildirim Külfetini Yerine Getirmemiş Olmasına Rağmen Haklarını Kullanmasına İmkan Tanıyan İstisnai Haller



§2. YENİSİ İLE DEĞİŞTİRME HAKKININ KULLANIMINA ÖZGÜ ŞARTLAR

I. Satış Konusu Borcun Çeşit Borcu Olması Zorunlu Bir Şart Mıdır?

A. Yenisi İle Değiştirme Hakkının Parça Borcunda Kullanılmayacağı Görüşü

B. Yenisi İle Değiştirme Hakkının Parça Borcunda Kullanılabileceği Görüşü

C. Görüşümüz

II. Satıcının İkame Mal Teslim Etmesi İmkanının Var Olması Şartı

III. CISG Uyarınca Sözleşmeye Aykırılığın Esaslı Olması Şartı

A. Öngörülebilirlik

B. Olumsuzluk

IV. Türk-İsviçre Satış Hukukları Uyarınca Esaslı İhlal Şartı

A. Genel Olarak

B. Türk-İsviçre Satış Hukukları Uyarınca Yenisi ile Değiştirme Hakkının Kullanılmasının Sözleşmenin Esaslı İhlali Şartına Tabi Olması

V. Malın İade Edilebilecek Durumda Olması Şartı

A. Türk Borçlar Kanunu Açısından Teklif Edilen Kural: Teslim Anındaki Duruma Esaslı Surette Yakın Durumda İadenin Mümkün Olması

B. İstisna: Alıcının Yenisi İle Değiştirme Hakkını Kullanabileceği Haller



§3. YENİSİ İLE DEĞİŞTİRME HAKKININ KULLANILMASININ SONUÇLARI

I. Genel Olarak

II. İkame Mal Teslim Masrafları ve İkame Malın İfa Yeri

III. Alıcının Ayıplı Malı Geri Gönderme Borcu

A. Ödemezlik Def'i veya Kaçınma Hakkı

B. Ayıplı Malın İadesinde İfa Yeri

IV. Alıcının Yararları İadesi

A. Alıcının Malları Teslim Aldığı Duruma Esaslı Surette Yakın Durumda İade Etmesi Mümkün İse Yararların İadesi

B. Malın Teslim Alındığı Andaki Duruma Esaslı Surette Yakın Şekilde İadesinin İmkansızlaşması Halinde Yararların İadesi

V. Alıcının Mala Yapılan Masrafları Talep Hakkı

VI. Alıcının Tazminat Talebi

A. Genel Olarak

B. Talep Edilebilecek Zararlar



§4. YENİSİ İLE DEĞİŞTİRME HAKKININ HUKUKİ NİTELİĞİ, HÜKÜM DOĞURDUĞU AN, KULLANILMASI GEREKEN SÜRE VE TABİ OLDUĞU ZAMANAŞIMI SÜRESİ

I. Alıcının Yenisi İle Değiştirme Hakkının Hukuki Niteliği ve Hüküm Doğurduğu An

A. Türk Hukukunda

B. CISG'da

II. Yenisi ile Değiştirme Hakkının Kullanılması Gereken Süre

III. Zamanaşımı

A. CISG Kapsamındaki Sözleşmelere Türk Hukukunda Uygulanacak Zamanaşımı Süresi

B. Türk Borçlar Kanunu Tabi Satış Sözleşmelerinde Ayıptan Doğan Haklara Uygulanacak Zamanaşımı Süresi

SONUÇ