Tarihi Türk Lehçeleri - Çağatay Türkçesi

Çağatay Türkçesi, 15. yüzyıldan 20. yüzyılın başlarına kadar Doğu Türklüğünün edebî dilinin adıdır. Edebî literatürde "Doğu Türkçesi" olarak da bilinir hemen hemen Osmanlı coğrafyasının dışında kalan Türklerin kullandığı ve klasik bir edebiyat meydana getirdikleri dildir. Nevayi döneminden itibaren bu dil için Türkler "Türkçe", "Türkî til" ve "Türk tili" terimlerini kullanmıştır. Türk dilinin en büyük yazarlarından birisi olan Ali Şir Nevayi, Çağatay Türkçesiyle yazdığı otuza yakın eseriyle klasik bir edebiyatın oluşmasını sağlamıştır. Onun şöhreti sınırları aşarak Osmanlı ülkesinde de yayılmış, "Nevayi dilince" şiir söyleyen ve ona nazireler yazan Osmanlı şairleri olmuştur. Nevayi, Mevlana Sekkâkî, Lütfî, Gedaî, Ataî, Hüseyin Baykara, Şîban Han, Babür Şah gibi ünlü şair ve yazarlar Çağatay edebiyatının ilk akla gelenleridir. Yine Ebulgazi Bahadır Han'ın yazdığı Şecere-i Türk ve Şecere-i Terâkime de bu döneme aittir. Bu kitap üniversitelerimizin Türk Dili ve Edebiyatı Bölümlerinde okutulan "Çağatay Türkçesi ve Edebiyatı" derslerinde kullanılmak üzere yazılmıştır. Kitapta öğrencilerin anlayacağı bir üslup tercih edilmiş, özellikle örnek metin çözümlemeleriyle öğrencilere yol gösterilmiştir.