Türkçe Eğitimi Açısından Dil Bilgisi Öğretimi

"Dil bilgisi, bir dilin sesleri, sözcük türleri, bunların yapıları, cümle içindeki dizilmeleri, görevleri, çekimleriyle ilgili kuralları inceleyen bir bilim dalıdır. Ülkemizde 2004 yılında uygulanmaya başlanan yapılandırmacı yaklaşımla birlikte, dil bilgisi öğretimi de yeni bir nitelik kazanmıştır. Davranışçı yaklaşımın, dilin bir dizi kurallarını ezberletmeye yönelik etki tepki prensibine dayalı bakış açısı yerini, öğrencilerin aktif olduğu, etkinlikler yoluyla kuralların sezdirildiği ve işlevsel kullanıma önem veren yapılandırıcı bir anlayışa bırakmıştır. Yapılandırmacı yaklaşımda dil bilgisi öğretimi 1-5. sınıfl arda ilk okuma öğretimiyle eş zamanlı olarak sesten hareketle başlamakta ve programda belirlenen konular okuma, yazma, konuşma ve dinleme çalışmalarına sindirilerek öğretilmektedir. Dil bilgisine ait bazı kavram ve kuralların soyut olması sebebiyle, zihinsel gelişime paralel olarak öğretilmeleri gerekmektedir. Bu düşünceden hareketle ilköğretim 1-5. sınıfl arda dil bilgisi kuralları sezdirilmekte, tanımlara yer verilmemektedir. 6-8. sınıfl arda da aynı bakış açısıyla aşamalı bir öğretim süreci takip edilmekte, 1-5. sınıfl ardan farklı olarak dil bilgisi kuralları ile ilgili tanımlar da yapılmaktadır. Yapılandırmacı yaklaşıma göre dil bilgisi öğretimi, dil becerileri, iletişim, anlama, etkileşim, işlevsellik, kavramları geliştirme ve zihinsel becerileri geliştirme çerçevesinde ele alınmaktadır. Bu yaklaşım, dil bilgisi öğretimini davranışçı yaklaşımda olduğu gibi bir amaç olarak değil, dil becerilerini geliştirmek için bir araç olarak değerlendirmektedir. Yapılandırmacı yaklaşımın temel prensiplerine uygun olarak öğrenciyi merkez alan, dil bilgisi öğretimini amaç değil araç olarak değerlendiren, öğretmen adaylarına ve öğretmenlere rehberlik etmeyi amaçlayan Türkçe Eğitimi Açısından Dil Bilgisi Öğretimi adlı bu kitap, Türkiyenin farklı üniversitelerinde görev yapan ve doktora eğitimini Türkçe öğretimi alanında tamamlamış öğretim üyeleri tarafından yazılmıştır. Bu yönüyle önemli bir bilgi birikimi ortaya koymaktadır. Dil bilgisi öğretimi alanında önemli bir ihtiyaca cevap vereceği düşünülen bu kaynak, kuramsal bilgi ve uygulama örneklerinin bir arada olduğu bölümlerden meydana gelmektedir. Kitabın hazırlık sürecinde, dil bilgisi öğretimine ait temel bilgilerin akademik bir bakış açısıyla ortaya konulmasının yanında, öğretmen adayları ve öğretmenler tarafından eğitim ortamına kolaylıkla uygulanabilecek bir nitelikte olmasına da özen gösterilmiştir. Bölümlerde, kuramsal bilgilerin yanı sıra, çok sayıda örnek uygulamalara yer verilmiştir. Öte yandan bu kitap, dil bilgisi öğretimini okuma, yazma, konuşma ve dinleme becerilerine göre ele alması sebebiyle ülkemizde bu alanda yayınlanmış olan ilk kaynak eser olma özelliği de taşımaktadır. Elinizdeki, Türkçe Eğitimi Açısından Dil Bilgisi Öğretimi isimli kitap, on bölümden oluşmaktadır. Cumhuriyet Dönemi Türkçe Programlarında Dil Bilgisi Öğretimi isimli Birinci Bölümde, Cumhuriyet Dönemi Türkçe öğretim programlarında dil bilgisi öğretiminin nasıl yer aldığı değerlendirilmiştir. Dünyada ve Türkiyede Dil Bilgisi Öğretiminin Temel Problemleri isimli İkinci Bölümde, Batıda ve ülkemizde dil bilgisi öğretimi sürecinde karşılaşılan problemlere ayrıntılı bir şekilde yer verilmiştir. Dil Bilgisi Öğretiminde Temel İlkeler ve İzlenen Aşamalar başlığını taşıyan Üçüncü Bölümde, 1-5 ve 6-8. sınıfl arda, dil bilgisi konularının öğretiminde izlenen aşamalar, programlar ve ders kitaplarındaki etkinlikler karşılaştırılarak değerlendirilmiştir. Dil Bilgisi Öğretiminde Temel Yaklaşımlar, Yöntemler ve Teknikler başlıklı Dördüncü Bölümde, Davranışçı Yaklaşım da dâhil olmak üzere, Yapılandırıcı Yaklaşımda dil bilgisi öğretiminde kullanılan yöntem ve teknikler işlevsel ve işlevsel olmayan yönleriyle birlikte ayrıntılı bir şekilde incelenmiştir. Metin Temelli Dil Bilgisi Öğretimi ve Uygulamaları isimli Beşinci Bölümde, dilin canlı ortamı olarak kabul edilen metinden hareketle gerçekleştirilen dil bilgisi öğretimi, kuramsal bilgiler ve uygulamalı örnekler çerçevesinde ele alınmıştır. Öğrenme Süreçleri Açısından Metin / Söylem Düzeni ve Bilgi Kullanımı başlıklı Altıncı Bölümde dil bilgisi öğretimi, öğrenme süreçleri çerçevesinde metin / söylem ilgisi ve öğrenme süreçleri açısından değerlendirilmiştir. Dil Bilgisi Öğretiminde Materyal Geliştirme ve Etkinlikler başlıklı Yedinci Bölümde, dil bilgisi öğretiminin uygulama süreci açısından son derece önemli olan materyal geliştirme süreci ele alınmış ve etkinlik örneklerine yer verilmiştir. Okuma ve Dinleme Eğitimi Açısından Dil Bilgisi Öğretimi isimli Sekizinci Bölümde, yapılandırmacı yaklaşımda dil bilgisi öğretiminin temel hedefl erinden biri kabul edilen anlama becerilerinin geliştirilmesi ve dil bilgisi öğretimi arasındaki ilişki anlatılmıştır. Konuşma Eğitimi Açısından Dil Bilgisi Öğretimi başlıklı Dokuzuncu Bölümde, konuşma becerilerinin geliştirilmesi sürecinde, dil bilgisi öğretiminin işlevleri üzerinde durulmuştur. Yazma Eğitimi Açısından Dil Bilgisi Öğretimi başlıklı Onuncu Bölümde ise dil bilgisi öğretimi, yazma çalışmaları bağlamında değerlendirilmiş,ayrıca uygulama örneklerine de yer verilmiştir. Öncelikle sınıf ve Türkçe öğretmeni adayları ile öğretmenler için dil bilgisi öğretiminde rehberlik etmesi amacıyla hazırlanan, imla ve noktalamada Türk Dil Kurumunun yazım kılavuzunun esas alındığı bu kitabın, dil bilgisi öğretimiyle ilgilenen herkese ve özellikle de bu alanda çalışma yapan akademisyenlere faydalı olacağı düşünülmektedir. "[...]