Türkiye'de Aşiret Tartışmaları

Türkiye'nin Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinin toplumsal dokusunda gözardı edilemeyecek derinlikte bir tarihselliğe ve gündelik hayatın ekonomik, kültürel, dinsel ve politik yapısını belirleme potansiyel ve kabiliyetine sahip aşiret gerçekliği, genellikle ya ülkedeki güvenlik konusunun hararetle tartışıldığı ya da bölgedeki seçimleri kimin kazanacağı spekülasyonlarının yoğunlaştığı dönemlerde hem akademik camianın projektörlerinin altına hem de kamuoyunun gündemine girmektedir. Bu olgu, öne çıkarılan harlı birkaç tartışmadan sonra, üzerinde bir daha ne zaman durulacağı belirsizleşen bir mevzu karakteri göstermektedir. Aşiretkimliği, Türkiye'nin Doğu ve Güneydoğusunun hem kırsal hem de kentsel alanlarında yaşayan Kürtlerin büyük bir kısmı için birçok açıdan kültürel mezhep değerinde bir öneme sahiptir. Bu kimlik, Kürt nüfusun dinsel, etnik ve politik yaşam alanlarını belirli ölçülerde baskılayan karakterini güçlü bir şekilde sürdürmektedir. Kentte yaşayanlar da dahil olmak üzere, aşiretli olmak, Kürtler arasında hâlâ; güç, itibar ve soyluluk gibi anlamlarla yüklüdür. Kürtlerde aşiret, gündelik hayata ilişkin geleneksel norm, kolektif sorumluluklar, etno-kültürel kimlik motifleriyle bezeli bir dünyadır. Bu çalışmanın amacı, Türkiye özelinde aşiret mevzusunu odağına alan metinler etrafında yoğunlaşan bir literatür ortaya koymaktır. Türkiye'de aşiret odaklı çalışmalara bakıldığında Martin vanBruinessen, MehrdadIzady, Basil Nikitine gibi isimlere sıklıkla başvuru yapıldığı gözlenmektedir. Bu araştırmacıların ve metinlerinin önem ve değerini gözardı etmeksizin, Türkiye'de aşiret eksenli konuları farklı açılardan irdeleyebilecek geniş bir akademik ilginin oluştuğunu ve bunu Türkiye'de Aşiret Tartışmaları başlığı altında sunulan metinlerle de göstermek bu çalışmanın ana hedeflerinden birini oluşturmaktadır. SUVAT PARİN İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ KÜRTLER, DEVLETLER VE AŞİRETLER Martin van BRUINESSENÇeviren: Abdulsemet Aydeniz KÜRT AŞİRETLERİ, ETNİK KİMLİK VE ORTA DOĞU'DA DEVLET Martin van BRUINESSENÇeviren: Berat Yoldaş BİR AİDİYET ARACI OLARAK KOLEKTİF KİMLİĞİN OLUŞUMUNDAAŞİRETİN ROLÜ VE ETKİLERİ Ahmet AKTAŞ DİNİN SOSYAL HAYAT ÜZERİNDEKİ ETKİSİ: HERKİ AŞİRETİ ÖRNEĞİ Saim GÜNDOĞAN DEVLET-AŞİRET ARASINDAKİ SİMBİYOTİK İLİŞKİ:19. YÜZYIL'DA OSMANLI-İRAN SINIR BÖLGESİNDE HEYDERAN AŞİRETİ Erdal ÇİFTÇİ AŞİRET VE AĞALIĞIN KENT FORMLARI ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA: VAN KENT MERKEZİ ÖRNEĞİ Suvat PARİN OSMANLI DEVLETİ'NDE ÖNCESİ VE SONRASI İLE 1691 BÜYÜK İSKÂNI (İSYAN MI İSKÂNI DOĞURDU, İSKÂN MI İSYANI DOĞURDU) İbrahim YILMAZÇELİK - Özcan TATAR MİLLİ MÜCADELE'DEN CUMHURİYET'E DEVLET İLE AŞİRET İLİŞKİLERİNDE SİİRT ÖRNEĞİ ÖmerOBUZ PAYİTAHT ODAKLI PARADİGMA BAĞLAMINDA OSMANLI TAŞRASINDA AŞİRETLER Ercüment TOPUZ 19. YÜZYILIN İKİNCİ YARISINDA VAN VE HAKKÂRİ BÖLGESİNDEKİ AŞİRETLER, HÂKİMİYET ALANLARI VE TAHMİNİ HANE SAYILARI Tarık Ziya ARVAS DOĞUDAKİ KONARGÖÇER AŞİRETLER SORUNUNUN XIX. YÜZYILDA OSMANLI-İRAN İLİŞKİLERİNE ETKİSİ Sıtkı ULUERLER OSMANLI-İRAN SINIRINDA BULUNAN AŞİRETLERİN HAREKETLİLİĞİ: BAYEZİD SANCAĞI ÖRNEĞİ Hakan KAYA TANZİMAT DÖNEMİ YENİLİKLERİNİN UYGULANMASINA BİR ENGEL OLARAK AŞİRETLER: VAN EYALETİ/VİLAYETİ ÖRNEĞİ Şeyhmus BİNGÜL NEOLİBERAL EKONOMİ SÜRECİNDE AŞİRETLERİN ŞİRKETLEŞMESİ: BATMAN ÖRNEĞİ Hasan BİÇİM MODERNİTENİN ÖTEKİ YÜZÜ: KAYBEDİLENLERİ HATIRLAMAKYÖRÜK AŞİRETLERİNDE MODERNLEŞME VE UYUM Adem ÖTER- Metin ÖZKUL AŞİRET GELENEĞİNDE SOSYOKÜLTÜREL DEĞERLER, DEMOKRATİKLEŞME VE BİREYSELLİK Ahmet BOZYİĞİT TÜRKİYE'DE ÇOK PARTİLİ SİYASAL HAYATA GEÇİŞ VE AŞİRETLERİN SİYASİ TAVIRLARI (HAKKÂRİ ÖRNEĞİ) Engin KORKMAZ CEZA HUKUKU AÇISINDAN AŞİRET KARARLARI Recep ÇİĞDEM AŞİRETİ ORTAYA ÇIKARAN TEMEL ETMENLER Yaşar KAPLAN BERLİN HÜR ÜNİVERSİTESİ ETNOLOJİ ENSTİTÜSÜ TARAFINDAN 1957 TARİHİNDE DOĞU ANADOLU'DA YAPILAN TETKİK SEYAHATİ HAKKINDA RAPOR Mehmet PINAR DOĞUDA AŞİRET DÜZENİ VE BRUKAN AŞİRETİNE SOSYOLOJİK BİR BAKIŞ Ahmet ÖZER II. ABDÜLHAMİD'İN AŞİRETLER POLİTİKASI VE HAMİDİYE ALAYLARI Ahmet ÖZER CHP MEBUSU NECMEDDİN SAHİR SILAN RAPORLARINA GÖRE BİNGÖL'DEKİ ZAZA AŞİRETLERİ (1939-1950) Ercan ÇAĞLAYAN TARİHSEL AÇIDAN AŞİRET-CEMAAT YAPILARININ DÖNÜŞÜMÜ VE SİYASAL KÜLTÜR Sait EBİNÇ KÜRT AŞİRETLERİ SEYÎDA VE BERAZA LİDERLERİNİN (MİR, BEG, AĞA) ÖLÜMLERİ ÜZERİNE DENGBÉJLER TARAFINDAN YAKILAN AĞIT-KİLAMLAR Memet Metin BARLIK DOĞU VE GÜNEYDOĞU ANADOLU'DA AŞİRET TEMSİLİYETİ Fatma GÜNGÖRER DOĞU VE GÜNEYDOĞU ANADOLU ÖRNEĞİNDE AŞİRET TARİKAT İLİŞKİLERİ İbrahim BAZ