Uçan Sandık - Masallar

Evvel zaman içinde, kalbur saman içinde, bundan iki yüz yıl önce Danimarka denen bir ülkenin kuzeyinde, adını İskandinav savaş tanrısı Odin’den alan Odense kentinin yoksul bir mahallesinde Hans Christian Andersen adında bir çocuk dünyaya gelmiş. Savaş tanrısının kentinde doğan bu çocuğun, ne rastlantı ki, çok değil 25-30 yıl sonra dünyaya barışı, sevgiyi, güzelliği öğütleyen bir masal ustası olacağını elbette kimseler bilmiyormuş. Evet, “Uçan Sandık”, “Kibritçi Kız”, “Parmak Kız”, “Karlar Kraliçesi” gibi evrensel masalların yaratıcısı Hans Christian Andersen, doğumunun 200. yılında tüm dünyada kitaplarının yeni basımlarıyla, yaşamını belgeleyen sergiler ve belgesel filmlerle anılıyor. Andersen masallarının dünya edebiyat tarihinde başka dillere en çok çevrilen yapıtlar arasında olması, dil ya da kültür ayrımı tanımaksızın çok farklı ülkelerin çocukları kadar yetişkinlerine de seslenebilmesi, onun evrenselliğinin en güçlü kanıtı olsa gerek. Daha çocukluk çağından başlayarak kendi masallarını yazan ve kukla gösterileri düzenleyen Andersen, genellikle halk efsanelerine dayanan ilk masallarında dileklerin yerine gelmesinden çok, ahlaki gerçekçiliğe ağırlık vermiş, daha sonraki kitaplarında ise masal türünün sınırlarını iyiden iyiye genişletmiş, zamanın masallarını salt öğretici olmaktan kurtarmıştı. “Karlar Kraliçesi” gibi masalları iyiliğin ve güzelliğin zaferine olan iyimser bir inancı dile getiriyordu, ama “Kibritçi Kız” gibi kimi masalları da çok kötümserdi ve acıklı bir sonla bitiyordu. Bu hüzünlü öykülerin Andersen’in yaşamından derin izler taşıdığı söylenir. Kendine özgü yöntemiyle masal anlatımına hem üslup hem de içerik açısından gerçek yenilikler getiren Andersen, çağının edebiyat geleneğini kırmış, dönemin Danimarka edebiyatının kalıplarını altüst ederek masallarında gündelik dilin deyimleri ve yapılarını kullanmıştı. Yalnızca okurları değil, Charles Dickens ve Oscar Wilde gibi büyük yazarları da derinden etkilemiş, onlara esin vermiş olan Hans Christian Andersen’i, doğumunun 200. yılında Ülkü Tamer’in hazırladığı bir seçkiyle anıyoruz. Andersen’i Ülkü Tamer’in benzersiz Türkçesinden okuyan küçükler de, büyükler de bu masalları bir daha unutamayacaklar.