XVII. Yüzyıl İstanbul’unda Mutasavvıf Musikişinaslar

XVİİ. Yüzyıl Istanbul'unda yaşamış mutasavvıf-mûsikîşinasların kimler olduğu,nasıl bir hayat yaşadıkları, mûsikî bakımından hangi özelliklere sahip oldukları,Türk Mûsikîsi'ne katkıları, XVİİ. yüzyıl ve Istanbul'un Türk Mûsikîsi açısındanönemi, devlet ricâlinin desteği ile büyük mûsikîşinasların varlığının Türk Mûsikîsi'ningelişip yayılmasında oynadıkları rol ve Islâm'ın özünü teşkil eden tasavvufunmûsikîşinaslar ve Türk Mûsikîsi üzerindeki etkisi gibi hususlar hakkında bilgivermeyi amaçlayan bu çalışmamız, XVİİ. Yüzyıl Istanbul'unda icra olunan TürkMûsikîsi'ne dair yapılan en kapsamlı, güvenilir ve düzenli çalışma olması hasebiyleönem arz etmektedir.Adından da anlaşılacağı üzere çalışmamız; “XVİİ. Yüzyıl”, “Istanbul” ve “MutasavvıfMûsikîşinaslar” olmak 3 (üç) ayak üzerine oturmaktadır. Çalışmamızın BirinciAyağı'nı oluşturan XVİİ.Yüzyıl, 1600 ile 1700 yılları arasındaki zaman diliminikapsamaktadır. Ancak çalışmamızda bu ölçü esnek tutulmuş ve - yerine göre- bir önceki asrın son çeyreği ile bir sonraki asrın ilk çeyreği de XVİİ. Yüzyılınsınırları içerisine dâhil edilmiştir. Çalışmamızın Ikinci Ayağı'nı da Istanbul oluşturmaktadır.Istanbul dışında Bursa, Edirne, Konya, Diyarbakır gibi şehirlerde depek çok mutasavvıf-mûsikîşinas bu zaman diliminde Türk Mûsikîsi ile iştiğal etmiş,ancak Istanbul ile herhangi bir bağları olmadığı için bunlar çalışmamızdakapsam dışı bırakılmıştır. Çalışmamızın Üçüncü ve Son Ayağı'nı ise mutasavvıf -mûsikîşinaslar oluşturmaktadır. XVİİ. Yüzyıl Istanbul'unda mûsikîyle iştiğal edenmutasavvıf mûsikîşinasları kapsayan çalışmamızda, büyük bir çoğunluğun mutasavvıfoldukları kuvvetle muhtemel olduğu halde “mutasavvıf” olduklarına dairhaklarında kesin bilgi bulunmayan mûsikîşinaslar kapsam dışında tutulmuştur.Meselâ; kaynaklardaki bilgilere göre mutasavvıf olması kuvvetle muhtemel olanHâfız Post, söz konusu ihtimalden dolayı mutasavvıf mûsikîşinaslardan sayılmayıpkapsam dışında bırakılmıştır.Konumuzla ilgili bilgilerin yok denecek kadar az olması, olanların da genellikleiç içe geçmiş, dağınık ve bazen de mütenâkız bir halde bulunması vs. durumlarçalışmamızın belli başlı problemleri arasında yer almaktadır. Ancak okuyucularınçalışmamızdan istifade edebilmeleri için tüm bu olumsuzluklar mümkünolduğunca giderilmeye, cümle ve tespitlerimiz anlaşılır, akıcı ve kalıcı hale getirilmeyeçalışılmıştır. Meselâ; XVİİ. Yüzyılda Türk Mûsikîsi'nde kullanılan makamlar,usûller, formlar, sazlar ile bu zaman diliminde Istanbul'da mûsikî icra edenmûsikîşinaslar alfabetik sıraya göre sıralanmış, hatalı ve yanlış bilgiler belirtilerekdoğruları vurgulanmış, mevcut bilgilerden elde edilen sonuçlar da, daha anlaşılır,akıcı ve kalıcı olması için maddeler halinde verilmiştir.