Yedi Güzel

Yaratıcılığı ile şiire yeni bir ruh vererek şiiri sarayların mengenesinden kurtaran ve halkın servetine çeviren Nizamî'nin Hamse olarak adlandırılan beş manzumesinden dördüncüsü Yedi Güzel manzumesidir. Orijinal adı Heft Peyker olan manzume mecazi olarak Yedi Güzel diye adlandırılmıştır.

Nizamî manzumeyi 31 Temmuz 1197'de bitirmiş ve onu Marağa hükümdarı Alaaddin Körpe Arslan'a (1174-1208) ithaf etmiştir. Manzumenin mevzusu Sasani hükümdarı olan V. Behram'ın hayatı ile alakalıdır. Ancak şair onun hayatını anlatırken yaşadığı dönemle alakalı eleştirel yaklaşımlarda bulunmuş ve romantik düşüncelerle dolu bir eser yaratmıştır. Yedi Güzel; hayat ve insan, tarih ve muasır dönem, padişah ve halk vs. mevzular etrafında Nizamî'nin zengin, renkli düşünce, bakış ve kanaatleri hazinesidir.

Eserin mevzusu Sasani hükümdarı V. Behram'ın hayatı ile alakalı olsa da şair, Behram'ın hayatını, faaliyetini anlatmak, onun başından geçenleri büsbütün yansıtmak istememiştir. Nizamî'nin maksadı Behram hakkındaki efsane ve rivayetleri, tarihî kaynaklardaki bilgileri toplayıp şiire dönüştürmek değildir. Şairin maksadı Sasani hükümdarının simasında yeni insan idealini yansıtmak, zaman ve insan anlayışı etrafındaki derin düşüncelerini ifade etmek olmuş, fikirlerini delillere dayandırmak için ise tarihî kaynaklara başvurmuştur.

Şair, olaylara geçmeden evvel manzumenin girişinde insana yeni şekilde yaklaştığını gösteren bir konsept ileri sürüyor. Girişte nasıl insan olunacağı sorusu lirik şekilde ifade edilse de ana bölümlerde bunlar farklı farklı insan imgeleri ve hayati hadiseler vasıtasıyla tasdik ediliyor.

Şair, insanın kendisini idrak etmesini istiyor ve bu fikre hususi ehemmiyet veriyor. Bu yüzden de Nizamî, Behram'ı eser boyunca kendini idrak etme sürecinde yansıtıyor.

Günümüz Azerbaycan Türkçesine manzume olarak çevrilen eser, Azerbaycan Cumhuriyeti Kültür Bakanlığının katkılarıyla anlamsal ve yapısallığına dokunulmadan Türkçeye uyarlanmıştır.