Yeni Çek Kanunu Şerhi

Açıklamalar
Gerekçe
Eski Kanunun Karşılık Maddeleri
Tacir Olmayan Kişi Çeki
Tacir Çeki
Hamiline Düzenlenen Tacir Çeki
Tacir Olmayan Hamiline Çeki
Bankaların Araştırma ve Bildirim Yükümlülüğü
Karşılıksız Çek Suçu
Örnekler
Lehe Kanun ve Uyarlama Yargılaması
Yeni Kanunla İlgili İçtihatlar
2010/2 Sayılı Tebliğ
İlgili Mevzuat

3167 sayılı Çekle Ödemelerin Düzenlenmesive Çek Hamillerinin Korunması Hakkında Kanunu yürürlükten kaldıran 5941 sayılı Çek Kanunu ile çek defterlerinin içerikleri, çek düzenlenmesi, kullanımı, çek hamillerinin korunmaları ve kayıt dışı ekonominin denetim altına alınması önlemlerine katkıda bulunmayan ilişkin esaslar ile çekin karşılıksız çıkması ve belirlenen diğer yükümlülüklere aykırılık hallerinde ilgililer hakkında uygulanacak yaptırımlar düzenlenmektedir.
5941 sayılı Çek Kanunu çek hukukunda çok önemli değişikler yapmaktadır. Türk Ticaret Kanunundaki çek unsurları aynen geçerli olacağı belirtilmekte ve Çrk Kanununundaki unsurlar eksik olsa da Türk Ticaret Kanununa göre unsurları tamamsa geçerli olacak ise de, Çek Kanunu anlamında bir çok yeni unsur ve özellikler aranmaktadır.
Çek Kanunu m. 2 fıkra 6 ve 2010 /2 sayılı Çek Defterlerinin Baskı Şekline, Bankaların Hamile Ödemekle Yükümlü Olduğu Miktar İle Çekin Düzenlenme Ve Çek Hesabı Açma Yasağı Kararlarının Bildirilmesine Ve Duyurulmasına İlişkin Tebliği 3. maddesi gereğince çekler,
-Tacir olan ve tacir olmayan kişilere verilecek çekler ile hamiline düzenlenecek çekleri açıkça ayırt edebilmek amacıyla aşağıda yer alan esaslar uygulanır.
1- Tacir çeklerinde zemini lacivert -renk kodu: PANTONE 314 U- olan çerçeve içerisinde beyaz renkte -negatif görüntü- ve büyük harflerle -TACİR- ibaresi yer alır.
2- Hamiline düzenlenen tacir çeklerinde zemini kırmızı -renk kodu: PANTONE Warm Red U- olan çerçeve içerisinde beyaz renkte -negatif görüntü- ve büyük harflerle, Hamiline ifadesi ikinci satırda olmak üzere, -TACİR HAMİLİNE- ibaresi yer alır. Ayrıca bu tür çekler, lehtar ismi için ayrılan kısımda -HAMİLİNE- ibaresi yer alacak şekilde bastırılır.
3- Tacir olmayan kişi çeklerinde zemini yeşil -renk kodu: PANTONE 384 U- olan çerçeve içerisinde beyaz renkte -negatif görüntü- ve büyük harflerle -TACİR OLMAYAN- ibaresi yer alır.
4- Hamiline düzenlenen tacir olmayan kişi çeklerinde zemini kahverengi -renk kodu: PANTONE 168 U- olan çerçeve içerisinde beyaz renkte -negatif görüntü- ve büyük harflerle, Hamiline ifadesi ikinci satırda olmak üzere, -TACİR OLMAYAN HAMİLİNE- ibaresi yer alır. Ayrıca bu tür çekler, lehtar ismi için ayrılan kısımda -HAMİLİNE- ibaresi yer alacak şekilde bastırılır.
Bu bentte belirtilen çerçeve, çek yaprağının üst kısmında yer alır. Eni 6 mm. , boyu 22 mm. olması gereken çerçevenin içerisinde yer alan ibarelerin yazı karakteri Helvetica Bold, ölçüsü 7 punto olacak şekilde bastırılır.
5- Çek yaprakları MICR-Manyetik Mürekkepli Karakter Okuma -Magnetic Ink Character Recognition- yöntemi ile ve E-13B kodlama standardı kullanılarak manyetik mürekkep ile kodlanır. Çek yapraklarının alt kısmında kodlama alanı için 16 mm. lik boşluk bırakılır. Kodlama alanının sağ ve sol köşelerinden yatay olarak 7, 937 mm. , alt ve üst kısmından da dikey olarak 6, 35 mm. lik boşluklar bırakılmak suretiyle bulunan kodlama satırı üzerine soldan itibaren çek numarası, banka ve şube isimlerini tanımlayan banka ve şube kodu, hesap numarası ve çek tutarına ilişkin bilgiler aşağıda gösterilen karakter ve sembol sayıları dikkate alınarak kodlanır. -
olacaktır.
-. . Keşidecinin. TTK. m. 697 hükmüne göre, hamiline çek defteri yaprağı kullanmadan başka bir çek defteri yaprağı üzerine hamiline kaydını yazmak suretiyle hamiline yazılı çek- düzenlemesi hukuki açıdan geçerli ve mümkün ise de, ancak cezai bakımdan keşideci, yeni Çek Kanununun 7. maddesinin 9. fıkrasına göre, her bir çekle, bir yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılacaktır.
Türk Ticaret Kanunundaki unsurları taşıması kaydıyla, düzenlenen çekin bu maddede yer alan koşullara aykırı olması çekin geçerliliğini etkilemez. -5941 s. Çek K. m. 2/9-
Çek Kanununda hüküm bulunmayan hallarde başta Türk Ticaret Kanunu olmak üzere genel hükümler uygulanacktır. -bknz. m. . 1/2-
İleri düzenleme tarihli -İleri tarilli- -Vadeli çek- çeklerle ilgili olarak;
-Üzerinde yazılı bulunan düzenleme tarihinden önce ibraz edilen çekin karşılığının Türk Ticaret Kanununun 707 nci maddesi uyarınca kısmen veya tamamen ödenmemiş olması halinde, bu çekle ilgili olarak hukuki takip yapılamaz. İleri düzenleme tarihli çekle ilgili olarak hukuki takip yapılabilmesi için, çekin üzerindeki düzenleme tarihine göre kanuni ibraz süresi içinde bankaya ibraz edilmesi ve karşılıksızdır işlemine tabi tutulması şarttır. - -Madde 3/8-
-31/12/2011 tarihine kadar, üzerinde yazılı düzenleme tarihinden önce çekin ödenmek için muhatap bankaya ibrazı geçersizdir. --GEÇİCİ MADDE 1fıkra 5-
şeklinde önemli düzenlemeler getirilmiştir.
Yukarıdan bu tarafa anlattığımız düzenlemelere aykırılıklara dair eylemler için 7. maddede cezai yaptırımlar öngörmüştür.
Bankaların çek hesabı açarken ve çek yaprağı verirken isteyeceği belgeleri sıkı şartlara bağlamış ve bankaların özen borçlarını arttırmıştır.
Karşılıksız çek keşide etmek suçunun ismi de değişmiş, -karşılıksızdır işlemi yapılmasına sebebiyet veren kişi- tabiri getirilmiştir. -bknz. m. 5-1. fıkra ilk cümle-
Karşılıksız çek suçu için adli para ce zası öngörülmüştür.
3167 sayılı Kanunun 16 ncı maddesinde tanımlanan suçtan dolayı, 1/11/2009 tarihi itibarıyla, haklarında soruşturma veya kovuşturma başlatılmış ya da kesinleşmiş bir hükümle mahkum olan kişilerle ilili olrak anlaşma ve taahhütname düzenlenip, 1 NİSAN 2010 tarihine kadar ilgisine göre ilgili mercilere iletmeleri halinde, anlaşmada öngörülen süre kadar soruşturma veya kovuşturmanın durmasına, hükmün infazının ertelenmesine veya durdurulmasına karar verilmesi öngörülmüştür. Taahhütnamede belirtilen süre kadar, soruşturma veya kovuşturmanın durmasına, hükmün infazının ertelenmesine veya durdurulmasına karar verilir, düzenlemesi getirilmiştir. -GEÇİCİ MADDE 2-
Bankalara bildirim yükümlülüğü, elektronik ortamda bildirim gibi düzenlemelere de yer verilmiştir.