Yoldaş Pançuni; Yoldaş Pançuni'den Sosyalist Mektuplar_{Yoldaş Pançuni'den Sosyalist Mektuplar}

"Yoldaş Pançuni" gerek konusu, gerekse edebi kalitesi bakımından okuyucusuna keyif vermenin yanı sıra düşündürücü ve sorgulatıcı özelliğiyle de dikkat çekicidir. Yervant Odyan'ın hiciv sanatını ve politik mizah ustalığını satır satır hissedeceğimiz eseri "Yoldaş Pançuni" içeriğindeki konular itibariyle hikâyenin geçtiği döneme ışık tutmasıyla da öne çıkıyor. Odyan tarafından, Taşnakçı bir Ermeni propagandisti ve eylemcisi olan hayali bir karakterin ağzından dönem yansıtılırken Türkiye'deki toplumsal hayata ne şekilde müdahaleler yapıldığına ilişkin de bizlere ipuçları verilmektedir. Eserde ana temanın işlendiği dönem 1908 Meşrutiyeti sonrası dört yıllık dönemse de, genel olarak Birinci Dünya Savaşı öncesi -1890'lardan itibaren- mercek altına alınmakta, olaylar ve olgular anlatılırken gerçek yaşanmışlıklardan ve kişilerden beslenilmektedir. İşte bu noktada eser bir kez daha değer kazanıyor ki, o da dönemi çalışacaklar için ve 1915 olayları öncesi yaşanmışlıklara derinlemesine incelemede bulunacaklar için Taşnak Komitesinin düşünce yapısını yansıtması bakımından bir pusula niteliğinde olmasıdır. Bu pusula yardımıyla da binlerce yıllık birikimin ürünü olan Anadolu toplumsal hayatının bir takım kişilerin eliyle nasıl bozulmaya çalışıldığı mizah penceresinden anlaşılacaktır.