Yüzyılı Anlamak Evrensel Bir Tarih Yorumu

Büyük İngiliz tarihçi Eric Hobsbawmın 20. yüzyıla kısa demesinin nedeni,ona çok şey sığması ve çok hızlı geçmesiydi. Dan Dinerin bu çok yankıuyandıran kitabında yaptığı, filmi geriye sarmak ve en tehlikeli sahneleriağır çekimde oynatmak... Onun mesafeli bakışı, zaten bildiğimizivarsaydığımız olayları başka bir gözle görmemizi sağlıyor. Soğukkanlılığınprovokasyonu diyebilirdik, onun üslubuna!Dan Dinerin odağında, 20. yüzyılın ilk yarısının olayları var. Zira bu yarıyüzyılın felaketleri, çağın günümüze dek uzanan bilincine damgasınıvurmuştur ona göre. İki dünya savaşını da, dünya iç savaşı hükmündegö-rüyor. 20. yüzyılı düalizmlerin gerilimi belirlemiştir: Özgürlük veEşitlik, Kapitalizm ve Komünizm, Doğu ve Batı... Fakat Diner, bu iki kutupluçatışmaların aslında başka çelişkilerin tercümesi niteliği taşıdığıdurumlara da dikkat kesilir.Avrupayı doğusundan bakarak gözlüyor bu kitapta Dan Diner ve analitikbakışıyla 20. yüzyılın siyasi tarihini baştan aşağı tarıyor: Birinci DünyaSavaşının yıkımları, ulus-devletlerin oluşum dinamiği, ABDnin bir dünyagücü olarak belirişi, Ermenilerin Büyük Felaketi, Küçük Asya Rus Devrimi,iki dünya savaşı arası dönemin çalkantıları ve gergin istikrarsızlığı,İngiltere ve Fransanın faşizmden sıyrılmasını sağlayan siyasal kültür,nasyonalsosyalizmin dehşet verici başarı hikâyesi, başka bir çalışmasındamedeniyet kırılması diyeceği Yahudi Soykırımı, İkinci Dünya Savaşı vesömürgeciliğin sonu, onyıllar süren Soğuk Savaş, Avrupanın uzlaşma vebarışma deneyimi...Diner, bu çalışmasıyla eleştirmenlerden çağa isabetli teşhis koyan yazarövgüsünü almıştı. Tarih okumayı sevenlere de, siyasetbilimcilere ve siyasetfelsefesiyle meşgul olanlara da hitap eden bir kitap.